Algemeen muzieknieuws

Bijzonder nieuws: De eerste viool-performance in de ruimte!
Wow! Astronaut speelt viool vanuit de ruimte

 

 

 

 

Violiste en ruimte-ingenieur Sarah Gillis voerde ‘Rey’s Theme’ van John Williams uit, aan boord van het SpaceX ruimteschip Crew Dragon. Tevens is zij de eerste vrouwelijke amateur-astronaut die een ruimtewandeling maakte.
Sarah Gillis speelde op maar liefst 1000 kilometer hoogte, begeleid door El Sistema in Venezuela, koperblazers uit Oeganda en strijkers in Los Angeles. Allemaal stonden ze in verbinding met Gillis in de ruimtecapsule.
The Strad publiceerde op 13 september een artikel+video over deze gebeurtenissen.

Nieuw: Black Ibis carbon fibre violin bow

De hier afgebeelde strijkstokken zijn ontwikkeld door Manfred Negatsch. Hij heeft jaren gewerkt aan het design en de materiaalsamenstelling van de stang.
Het ontwerp is bepaald door de leer van de aerodynamica.
Dit geldt ook voor de “vinnen” op de bovenzijde van de stok. Negatsch legt uit dat na een paar experimenten ‘het snel duidelijk werd dat ze een positief effect hebben op de stabiliteit van de beweging – zoals bij vliegtuigen.’ (De ontwerper heeft uitgebreide werkervaring  in de ruimtevaartindustrie.)
De strijkstok heeft aan de onderzijde klankgaten. Afhankelijk van het model, kunnen deze meer dan 30 centimeter lang zijn. Als resultaat hiervan komt, volgens Negatsch,  het geluid ‘letterlijk uit de stok wanneer je speelt. Het maakt de klank rijker aan kleur’.
(Korte samenvatting van een artikel in The Strad, september 2024.)

Bachtrack’s 2023
Classical Music in 2023 – The year in statistics.
Zie: https://bachtrack.com/classical-music-statistics-2023

Ook de jeugd geniet van kamermuziek
Tijdens het pianorecital door Dénes Várjon op 6 december 2023 (mooi programma – prachtig spel) bevond zich ook de 9-jarige Carmen Reitsma onder de toehoorders. Het was het tweede concert van de Stichting Kamermuziek Deventer dat zij bijwoonde. Aan het slot van het concert werd de attentie voor de optredende pianist niet aangereikt door een bestuurslid van de Stichting, maar door Carmen. Zij deed dit bijzonder leuk en tegelijk stijlvol, zoals blijkt uit de volgende video:

 

Dubbel jubileum
De Stichting Kamermuziek Deventer organiseerde in 1954 haar eerste concert en viert het komende concertseizoen haar 70ste verjaardag. Deventenaar Sjoerd Gelders (95 jaar) is vanaf 1958 vijfenzestig jaren onafgebroken abonnee van de concertserie geweest. Reden voor het bestuur van de Stichting om de heer Gelders te feliciteren en te bedanken voor zijn trouw aan de kamermuziekserie. Een kleine afvaardiging van het bestuur bedankte de heer Gelders met enkele kleine attenties.
Links de heer Sjoerd Gelders, rechts bestuurslid van de Stichting,
Rens den Hollander.

‘Searching for the ideal bow’ (film, 56 minuten, Engels ondertiteld)
Ook in het concertseizoen 2023-204 treden er in de serie van de Stichting Kamermuziek Deventer weer strijkers op, onder wie zes violisten. De luisteraar is altijd benieuwd naar de instrumenten die zij bespelen: is het een Stradivarius, een Guarnerius, een Guadagnini, een Bergonzi, een…? Maar niet minder interessant is de vraag: wie is de maker van de strijkstok? Het belang van de strijkstok met betrekking tot de viool is nauwelijks te overschatten. De stok moet bijvoorbeeld de eigen klank van de viool tot volle bloei brengen, alle bijzondere streken aankunnen en er moet sprake zijn van een goede respons. Als violist hoop je daarnaast -gedurende de zoektocht naar een goede match van viool en stok- op een “bonus”. Lees: dat een stok één of meerdere tot dan toe onopgemerkte kwaliteiten van de viool tevoorschijn tovert.
Wilt u van dit alles het fijne weten, dan is de documentaire Searching fort the ideal bow een aanrader.  Zie https://www.youtube.com/watch?v=LA2mT0_WM0Q  
Hierin werken de Japanse violist Eumiaki Miura en de strijkstokkenmaker Kunitaka Ohse samen aan een nieuwbouw strijkstok voor de door Miura bespeelde ‘Viotti’- Stradivarius uit 1704. Een fascinerende reis!

Enrico Pace, pianist
Enrico Pace | Discography | Discogs
Tijdens de laatste uitzending in het seizoen 2022-2023 van Podium Klassiek, op zondag 14 mei 2023, traden o.a. violiste Liza Ferschtman en pianist Enrico Pace op, met het Scherzo van Johannes Brahms uit de FAE-sonate. Samen met het inleidende gesprek een mooie kennismaking met de pianist die op 17 januari 2024 komt optreden in de SKD-concertserie. Bij die gelegenheid musiceert hij samen met klarinettiste Sharon Kam. Zij spelen dan een programma met composities van Gade, Lutoslawski, Schumann, Françaix, Hindemith en J. Horovitz. Een aanrader.
Zie ook:
https://www.npostart.nl/podium-klassiek/14-05-2023/VPWON_1345615  (37’30” – 49′)

Menahem Pressler
Pianist Menahem Pressler (99) overleden | NPO Klassiek
Op 6 mei 2023 overleed pianist Menahem Pressler op 99-jarige leeftijd. Hij was decennialang (als mede-oprichter in 1955 tot en met het laatste concert van het Trio in 2008) de drijvende kracht van het Beaux Arts Trio (piano, viool, cello). Dit pianotrio is niet opgetreden voor de Stichting Kamermuziek Deventer, maar wel verzorgde Menahem Pressler op 11 maart 2003 voor de Stichting een solorecital, met het volgende programma:
– Franz Schubert (1797-1828): Sonate in Bes, D960 (1828)
– Frédéric Chopin (1810-1849): 24 Préludes, op. 28 (1836-39)
Een programma dat eer deed aan twee grote specialiteiten van Menahem Pressler: repertoire uit het Klassieke en het Vroeg-Romantische tijdperk.

Kronos Quartet 50 jaar!
Kronos Quartet
Opgericht in 1973, viert het Kronos Quartet in 2023 zijn 50ste verjaardag.
Ter gelegenheid daarvan heeft het vijftig componisten van over de gehele wereld uitgenodigd om een nieuw werk voor strijkkwartet te schrijven. Dit heeft geresulteerd in het project Kronos’ 50 for the Future.
Tijdens de Strijkkwartet Biënnale Amsterdam, die plaatsvond op 6 en 7 mei 2023, werden alle vijftig  werken uitgevoerd, voor een deel door het Kronos Quartet zelf, maar ook door o.a. mede-organisator van de Biënnale, het Ragazze Quartet. Laatstgenoemde Nederlandse strijkkwartet nam elf van de vijftig composities voor haar rekening.
Tot de componisten die schreven voor het project, behoren Merlijn Twaalfhoven. Bryce Dessner, Missy Mazzoli, Philip Glass en Terry Riley. De Future zagen en hoorden we “terug” in bijvoorbeeld de diverse, bijzondere speeltechnieken.

bachtrack.com
bachtrack.com heeft op 5 januari 2023 weer een jaaroverzicht gebubliceerd: Bachtrack’s Classical Music Statistics 2022.
Zie https://bachtrack.com/classical-music-statistics-2022 

Theatershow over de geschiedenis van een viool
In de concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer (SKD) nemen strijkinstrumenten een belangrijke plaats in. Het gaat hierbij vaak om oude instrumenten van beroemde bouwers, menigmaal voorzien van een bijnaam, bijvoorbeeld van vroegere bespelers of eigenaren. Zo trad het Goldmund Quartett op 16 november 2022 op in de Deventer Schouwburg, op uitnodiging van de SKD. De leden speelden daarbij op het zogenoemde Paganini-kwartet, vier instrumenten gebouwd door Antonio Stradivari en die ooit toebehoorden aan Nicolò Paganini. Vaak is de historie van beroemde instrumenten bekend, of alsnog te achterhalen.
Violiste Judith van der Klip heeft een Cuypers-viool van rond 1800 te leen van Stichting Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. Maar Judith wilde meer weten van de viool en begon een zoektocht naar de geschiedenis van het instrument. Dit resulteerde in de theatershow ‘Als Jij Kon Spreken’, waarin Judith de viool bespeelt, vertelt en acteert. Een vertelling van verleden naar heden, en muziekstijlen reizen mee, van klassiek naar pop.
Te zien in onder meer Zwolle (24 januari 2023) en Deventer (Deventer Schouwburg, 25 januari 2023).

Borodin Quartet
Het oudste strijkkwartet ter wereld, het Borodin Quartet, heeft een nieuwe primarius, Nikolai Sachenko. 
Het kwartet werd in 1945 opgericht door vier studenten van het Moskou’s conservatorium. 
In 2020 bestond het Borodin Quartet 75 jaar. Nu, twee jaar later, is het ensemble op jubileumtournee, en concerteert in december 2022 ook in Nederland: Heerlen (6/12), Groningen (6/12) en Amsterdam (8/12 en 10/12).
Zie ook https://borodinquartet.com/ 
(Bericht: september 2022)

BEETHOVEN-JAAR 2020(-2021)
In 2020 (i.v.m. de coronacrisis verlengd t/m september 2021) zou de gehele wereld het geboortejaar van Ludwig van Beethoven vieren.
Bonn, de geboorteplaats van Beethoven, nam hierbij een belangrijke plaats in. Daar startte het Beethovenjaar op 16 december 2019 en zou het eindigen op 17 december 2020. Deze laatste datum vertegenwoordigt 17 december 1770, de dag waarop Beethoven werd ingeschreven in het geboorteregister van Bonn, in 2020 dus 250 jaar geleden.
Echter, t.g.v. de wereldwijde corona-crisis zijn veel festiviteiten afgelast, ook in Bonn.
Daarom werd het Beethovenjaar in deze stad tot en met september 2021 verlengd!

Aan de naam Beethoven worden vijf leidthema’s ontleend: B = Bonner Weltbürger; T = Tonkünstler; H = Humanist; V = Visionär; N = Naturfreund.  
Veel meer informatie vindt u op de website https://www.bthvn2020.de/

Google Arts & Culture heeft ter gelegenheid van het 250ste geboortejaar van Beethoven, in samenwerking met het Beethoven Haus Bonn, een nieuwe website gelanceerd:
Beethoven everywhere -The music that’s universal, the memory that’s everlasting’
Zie https://artsandculture.google.com/project/beethoven 

Beethoven in Concert, Beethoven in Beeld, Beethoven op Beiaard te Deventer.
Beethoven in Concert: woensdag 27 oktober 2021 trad, op uitnodiging van de Stichting Kamermuziek Deventer, het Quatuor Van Kuijk op in de Deventer Schouwburg met drie strijkkwartetten van Ludwig van Beethoven.
Aanvang: 20.00 uur.
– De expositie Beethoven in Beeld is een gezamenlijk initiatief geweest van het Platform Deventer Kunstenaars en de Stichting Kamermuziek Deventer.
Achttien beeldend kunstenaars hebben zich laten inspireren door persoon en werken van Ludwig van Beethoven. De expositie vond plaats in de Lebuinuskerk te Deventer, van dinsdag 19 tot en met zaterdag 30 oktober 2021, van 11.00 tot 17.00 uur.
De digitale versie (zonder updates) van de expositie kunt u bekijken en beluisteren via
https://kamermuziek-deventer.nl/Beethoven/Expositie27.10.2020.pdf 
– In de periode van de expositie in de Lebuinuskerk besteedde Bauke Reitsma tijdens zijn wekelijkse beiaardbespelingen ruim aandacht aan de muziek van Beethoven: Beethoven op Beiaard. In verband met het SKD-concert op 27 oktober 2021 door het Quatuor Van Kuijk, werd er ook vanaf de toren strijkkwartet-repertoire van Beethoven ten gehore gebracht.
Buiten op het Grote kerkhof luisteren naar de muziek, binnen in de kerk kijken naar beeldende kunst, alles rond Ludwig van Beethoven en diens muziek. 

De expositie werd in aangepaste vorm herhaald in de periode 29 januari-30 maart 2022. 
Locatie: Deventer Ziekenhuis, Nico Bolkesteinlaan 75, Deventer.





– – – – – – 

Lidy Blijdorp en de Celeste Farotti-cello (bericht: maart 2021)
In het concertseizoen 2021-2022 hoopt de Stichting Kamermuziek Deventer celliste Lidy Blijdorp en pianist Tobias Borsboom te mogen ontvangen voor een recital in de Deventer Schouwburg.
Lidy Blijdorp bespeelt al vijf jaren een cello die circa 1905/1910 is gebouwd in Milaan door Celeste Farotti en meer dan vier decennia het instrument is geweest van cellist Anner Bijlsma. Onlangs heeft het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (NMF) de cello kunnen kopen. Lidy Blijdorp zal daardoor het instrument blijvend kunnen bespelen.
Zondag 14 maart 2021 vierde het Fonds de aankoop met een presentatieconcert via livestream.
Dit concert was die dag om 15.00 uur online te zien via www.muziekinstrumentenfonds.nl
Hierbij bespeelde Lidy Blijdorp de Farotti.
Het NMF afficheert: ‘Een online spektakel dat u niet wilt missen!’
Mocht u het spektakel tòch hebben gemist, geen nood, u kunt het alsnog bekijken en beluisteren via https://www.youtube.com/watch?v=R0Dw7Sd1v74
(vanaf 53:00 minuten, met Lidy Blijdorp, Rosanne Philippens en Vera Beths).

 

 

 

 


Cello door Celeste Farotti (Milaan, ca. 1905/1910)

 

Het Emerson Quartet stopt in 2023
Het Emerson Quartet zal na de zomer van 2023 niet meer optreden. Het wereldberoemde Amerikaanse strijkkwartet heft zich dan op, na 47 jaar samenspel, zo meldt hun website.
Het kwartet maakte tientallen cd’s, met daarop onder andere alle strijkkwartetten van Beethoven, Mendelssohn, Brahms, Bartók, Webern en Sjostakovitsj. Ook spelen zij nieuw gecomponeerde muziek en doen mee in theaterprojecten.

Bachtrack (31 januari 2021)
Zie https://bachtrack.com/ 

‘Thin Air’ van Calliope Tsoupaki op Deventer carillon
Stadsbeiaardier Bauke Reitsma heeft op zaterdag 11 juli 2020 om 12.00 uur het solostuk ‘Thin Air’ uitgevoerd, geschreven voor Festivals for Compassion, een ode aan de compassie en solidariteit in deze tijd van coronacrisis. Ruim 25 festivals in Europa (alle geheel of gedeeltelijk afgelast) nemen deel aan dit project. In Deventer is dat ‘Deventer op Stelten’.
Het muziekstuk ging op 20 juni 2020 in première en kan op verschillende instrumenten worden gespeeld. In de gekozen estafettevorm was op 11 juli de beurt aan Deventer, alwaar Bauke Reitsma het werk ten gehore bracht op het eeuwenoude Hemony-carillon van de Lebuinustoren.
De registratie van deze uitvoering vindt u op https://festivalsforcompassion.com/estafette/.
(Tijdlijn: 11 juli 2020; Deventer op Stelten (NL))
 
Compositie op basis van het coronavirus (Tekst: Anne Stuart, 20 mei 2020)
De wetenschap staat nooit stil – ook in de muziek niet. In Preludium duiken we de nieuwste onderzoeken op. Deze maand: een algoritme dat een compositie maakt van het coronavirus.

3D-weergave van het spike-eiwit van het coronavirus, door Jason McLellan, University of Texas at Austin

Het stekelige bolletje dat het coronavirus verbeeldt is niet meer weg te denken uit de media. Maar wetenschappers die aan een vaccin of geneesmiddel werken kijken naar andere plaatjes: gekrulde spiraalvormige slingers die de structuur van één belangrijk deeltje van het virus laten zien: het eiwit waarmee het virus een cel binnenkomt.
Zo’n plaatje is moeilijk in één oog­opslag te doorgronden. Markus Buehler, onderzoeker aan het Massa­chusetts Institute of Technology, besloot dat hij het eiwit van een andere kant wilde laten zien door de structuur te gebruiken als basis voor muziek.
Ieder aminozuur – aminozuren zijn bouwstenen van eiwitten – kreeg een toon en een instrument toegewezen. Een algoritme bepaalde vervolgens de volgorde van tonen en de samenklank, waardoor er een compositie ontstaat volgens de opbouw van het corona-­eiwit. Het resultaat is te beluisteren op SoundCloud.

Draagt dit klinkend virus, of zoals de onderzoekers het zelf noemen ‘viraal contrapunt’, bij aan corona-onderzoek? Buehler zelf heeft vooral een filosofische bedoeling. ‘Bij het beluisteren van het eiwit ontdek je interessante en zelfs ontspannende geluiden. Het strookt niet met de dodelijke impact van het virus, het is misleidend. In die zin is de muziek een metafoor voor de manier waarop corona ons lichaam om de tuin leidt.’
Volgens Buehler is muzikale weergave een verfrissende manier om naar de structuur van dit corona­eiwit te kijken. Bovendien kan het eiwit zo worden vergeleken met eiwitten die al door Buehler en zijn team in muziek zijn omgezet. Bijvoorbeeld met contrapunt op basis van roofzuchtige-­zeeslakken-eiwit. Je weet maar nooit. (Preludium, juni 2020, pag. 27)

Elk hart reageert anders op muziek 
Hoe mooi zou dat zijn: je bent hartpatiënt en je moet muziek luisteren op doktersrecept. Het wetenschappelijk platform van de European Society of Cardiology presenteerde vorige week de resultaten van een studie naar muzikale triggers op het hart. Een eerste stap naar gepersonaliseerde muzikale recepten.
‘We hebben de respons van het hart gemeten op muziek en kwamen erachter dat wat kalmerend voor de een is, juist stressvol is voor de ander’, zegt een van de onderzoekers.
Er is eerder onderzoek gedaan naar de effecten van muziek op het hart. Maar in dit onderzoek kon zeer precies worden gemeten: alle proefpersonen droegen een pacemaker terwijl ze luisterden naar een pianoconcert. Bij 24 punten in de partituur, waar sprake was van een verandering –een tempowisseling of een plotselinge verandering in dynamiek– werd gemeten hoe het hart reageerde.
Het onderzoek kan nuttig zijn in de begeleiding van milde hartklachten.
Het onderzoek wordt op dit moment herhaald met een grotere controlegroep.
(Radio4, 26 mei 2020)
Extra: https://scholar.google.nl/scholar?start=0&q=European+Society+of+Cardiology%2Bmusic&hl=nl&as_sdt=0,5&as_vis=1

Bachtrack jaaroverzicht 2019
De klassieke-muziek-website Bachtrack publiceert elk jaar lijstjes. Van meest uitgevoerde componisten, en musici met de drukste agenda tot de vaakst bezochte operahuizen.
Zie https://bachtrack.com/ 

Geelvinck Muziek Museum Zutphen – Definitieve sluiting en de nieuwe situatie

Beethoven in Zutphen!
Door omstandigheden gedwongen, moest het Muziek Museum Zutphen uiteindelijk toch zijn deuren sluiten. 
Een wereldwijde petitie met 4.300 handtekeningen uit 35 landen, een flashmob, benefietconcert, landelijke radio- en tv-aandacht en vele pleidooien van medestanders en muziekliefhebbers hebben niet mogen baten. 
Dit betekent niet dat Museum Geelvinck daarmee ophoudt te bestaan. Vanuit de vestigingen in Amsterdam en Heerde gaat het door als ‘netwerkmuseum’, wordt muziek gepresenteerd op historische piano’s op al die plaatsen, waar het museum voor instrumenten uit de collectie een gastvrij onderdak heeft gevonden – op historische locaties: buitenplaatsen, kastelen en collega-musea. Zo wordt de 10de editie van het Geelvinck Fortepiano Festival ‘Early Piano’ in augustus 2020, deels in Amsterdam georganiseerd en deels op Kasteel Hackfort (Vorden). 
Op deze wijze wordt er naar gestreefd het levend, gedeeld muzikaal erfgoed voor het publiek van nu en voor toekomstige generaties te behouden.
Meer info: https://www.geelvinck.nl/muziekmuseum-zutphen/
In mei 2020 werd bekend gemaakt dat Muziekmuseum Geelvinck het gebouw van de voormalige sigarenfabriek aan de Botermarkt 3 van de familie Van der Sluis in langdurige bruikleen heeft gekregen. Het museum, dat sedert haar gedwongen vertrek uit Zutphen voor het leeuwendeel van zijn collectie historische piano’s acuut onderdak zocht, is zeer verguld met dit bijzondere gebaar. 
In eerste instantie zal op deze locatie het depot worden gevestigd. Het is dan nog niet toegankelijk voor publiek.
Zie https://www.geelvinck.nl/museum-geelvinck-verplaatst-depot-naar-kampen/ 

Kamermuziek in Zaanse schuilkerk
‘Samen met echtgenote Maria Milstein en zijn Busch Trio tovert Mathieu van Bellen een kerk om tot kamermuziekcentrum.’
Op 3 oktober 2019 werd in Zaandam een nieuw kamermuziekcentrum geopend,  ‘MuziekHaven, De plek voor de Muzikant’. Een bijzonder initiatief van violist Mathieu van Bellen met zijn Busch Trio en Maria Milstein, violiste van het Van Baerle Trio.
Het centrum is gevestigd in de Zaanse Schuurkerk, een voormalige schuilkerk uit 1695.
De oprichters streven ernaar zoveel mogelijk professionele ensembles de mogelijkheid te bieden voor een langere tijd met elkaar te werken, maar ook masterclasses, concerten en cd-opnames behoren tot de plannen.
Trouwe bezoekers van de concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer zullen buitengewoon goede herinneringen hebben aan de optredens in Deventer van het Busch Trio (Mathieu van Bellen, viool; Ori Epstein, cello en Omri Epstein, piano) en aan Maria Milstein met het Van Baerle Trio, welk trio verder bestaat uit Gideon den Herder, cello en Hannes Minnaar, piano.
De optredens van het Van Baerle Trio vonden plaats op 2 februari 2015 en 11 maart 2019 in de serie van de Stichting Kamermuziek Deventer.
Het Busch Trio was op 8 november 2017 te gast in Deventer, en sluit het concertseizoen 2019-2020 van de Stichting af op 21 april 2020.
Artikel NRC, 2 oktober 2019:
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/02/kamermuziek-in-onder-toeziend-oog-van-maria-in-oude-zaanse-schuilkerk-a3975318
Artikel De Volkskrant, 4 oktober 2019:
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/musici-veranderen-historische-kerk-in-zaandam-in-veilige-haven-voor-kamermuziek~bf78f5b4/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
Zie ook: https://www.muziekhaven.com/

Ronald Brautigam: Beethoven en Mozart, fortepiano en moderne vleugel
Gerelateerde afbeeldingOp 14 februari 2018 trad in onze serie Ronald Brautigam op. Tijdens dit concert bespeelde hij twee verschillende fortepiano’s, een Michael Rosenberger (ca. 1800) en een kopie naar de Conrad Graf/opus 423 (origineel: ca. 1822). Er klonken die avond vijf  sonates voor fortepiano van Ludwig van Beethoven, gecomponeerd in de tijdspanne van 1801 tot en met 1820. De bezoekers van dit memorabele concert zullen hier nog met warmte aan terugdenken.
Voor hen en iedere andere geïnteresseerde heb ik onderaan dit artikel een link opgenomen die leidt naar een videodocumentaire, gemaakt door NTR/Podium. Het is een bijna een uur durend portret van de pianist Ronald Brautigam, waarin veel aandacht wordt besteed aan zijn spel op de fortepiano en de moderne vleugel, vooral in relatie tot de muziek van Beethoven en Mozart. De documentaire wordt afgesloten met de uitvoering van het 22ste Pianoconcert van Mozart. Een boeiende en mooie film, met heel veel prachtige muziek.  
https://www.nporadio4.nl/mozartweek/lekker-lezen/3136-video-ronald-brautigam-over-mozart

Pianovleugel met 108 toetsen en 4 pedalen
Een pianobouwer in Australië heeft een vleugel met 108 toetsen gebouwd, 20 toetsen meer dan de gebruikelijke 88. Zowel de baskant als de discant werden uitgebreid met 10 toetsen. Ook heeft de nieuwe vleugel een vierde pedaal. Volgens de bouwer is het de eerste baanbrekende ontwikkeling in de pianobouw sinds 130 jaar. Hij is van mening dat de uitbreidingen een extra dimensie geven aan de beleving van muziek: ‘We ontvangen geluid niet alleen met onze oren, maar met ons hele lichaam. Bovendien, als pianisten eenmaal hebben geproefd zullen ze nooit meer anders willen,’ verzekert hij. Tijdens de presentatie reageerde het publiek in elk geval enthousiast.
Echter, niet iedereen is overtuigd. Een Amerikaanse componist en criticus reageert sceptisch: ‘Ik waardeer zijn poging om muzikale grenzen te overschrijden en experimentele componisten zullen blij zijn met de 20 extra noten, maar of het vaak kan worden uitgevoerd…’
De afmetingen, de prijs (250.000 dollar) en het gewicht van de vleugel vormen mogelijk complicerende factoren. De nieuwe vleugel wordt alleen gebouwd op aanvraag, met een wachttijd van een jaar. 
Hier vindt u een filmpje waarin de vleugel wordt bespeeld (gepubliceerd op YouTube, 14 februari 2019).

‘Fourteen Little Pictures’ (James MacMillan): een nabeschouwing
Maandag 11 maart 2019 gaf, in de serie van de Stichting Kamermuziek Deventer, het Van Baerle Trio een indrukwekkend concert, waaronder een aangrijpende vertolking van James MacMIllan’s pianotrio ‘Fourteen Little Pictures’.
Voorafgaand aan de uitvoering ervan vertelde Hannes Minnaar, vanaf het podium, dat dit werk is geïnspireerd op de Veertien Kruiswegstaties, een informatie die niet algemeen bekend is. U kunt hier klikken voor een nabeschouwing. 

Maria Milstein en Mathieu van Bellen richten kamermuziekcentrum op
Maria Milstein was als violiste van het Van Baerle Trio te horen op 11 maart 2019 te Deventer, tijdens het 394ste concert in de serie van de Stichting Kamermuziek Deventer. Mathieu van Bellen maakt als violist deel uit van het Busch Trio, een ensemble dat in dezelfde kamermuziekserie optreedt in het 402de concert op 
21 april 2020.
Beide echtelieden hebben het initiatief genomen om een centrum op te richten waar kamermusici kunnen repeteren en concerten geven. Het centrum zal worden gevestigd in de Maria Magdalenakerk en de bijbehorende parochie in Zaandam.
Het centrum krijgt de naam ‘Muziekhaven Zaandam’.
Meer informatie vindt u op https://www.rd.nl/muziek/zaanse-schuurkerk-1695-repetitiecentrum-voor-kamermusici-1.1551472

 Strijkkwartet-nieuws (januari 2019)
Primarius Daniel Rowland verlaat Brodsky Quartet 
Daniel Rowland, eerste violist bij het Brodsky Quartet, gaat het kwartet verlaten. Hij wil zich richten op een solo-carrière. Dat meldt het strijkerstijdschrift The Strad. Bij Rowlands vertrek, in mei dit jaar, is hij 12 jaar lid geweest van het kwartet.
Het resterende drietal heeft ook een vervanger gevonden. Dat is de Britse violiste Gina McCormack. Ze speelde eerder onder meer in het Sorrel Quartet en het Maggini Quartet.
Het door de Stichting Kamermuziek Deventer georganiseerde concert met het Brodsky Quartet, dat plaatsvindt op maandag 28 januari aanstaande in de Deventer Schouwburg, biedt dus de mogelijkheid het Brodsky Quartet voor het laatst in Deventer te horen in de huidige samenstelling!
Zie https://www.nporadio4.nl/podium/nieuws/1917-daniel-rowland-verlaat-brodsky 
Nieuwe stap voor celliste Harriet Krijgh
Celliste Harriet Krijgh gaat vanaf juni spelen bij het gerenommeerde Artemis Quartet.
Krijgh is erg blij met haar nieuwe job. ‘Bij onze allereerste ontmoeting voelde ik al een sterk wederzijds begrip, zowel muzikaal als persoonlijk. Het unieke strijkkwartet-repertoire en de interactie tussen vier musici vereist veel begrip, betrokkenheid, en een enorme concentratie. Ik heb het gevoel dat mijn werk met het Artemis Quartet mij als muzikant en als persoon enorm zal verrijken, zowel als kamermusicus als ook in mijn toekomstige carrière als solist.’
Het Artemis Quartet verwelkomt niet alleen Harriet Krijgh, maar ook de Duitse violiste Suyoen Kim. Daarmee neemt het kwartet dus afscheid van twee oud-gedienden, onder wie oprichter Eckart Runge.
De wisseling van de wacht komt op een bijzonder moment: dit jaar viert het kwartet z’n 30-jarig jubileum. In het voorjaar is een afscheidstournee gepland, waarna vanaf juni het kwartet in de nieuwe samenstelling zal spelen.
Zie https://www.nporadio4.nl/podium/nieuws/1905-nieuwe-stap-voor-celliste-harriet-krijgh 

Bachtrack: Classical music statistics 2018
Bachtrack.com heeft wederom zijn selectie van onder andere de jaarlijkse
Top 10-lijstjes op internet gepubliceerd, de Classical music statistics 2018.
U vindt de lijstjes en verdere informatie via de volgende linken:
https://www.nporadio4.nl/podium/nieuws/1913-jaaroverzicht-bachtrack-hoge-notering-bernstein (aankondiging op Radio4/Podium)
https://bachtrack.com/classical-music-statistics-2018 (globaal)
https://bachtrack.com/files/96739-EN-Classical-music-statistics-2018.pdf (het jaar in statistieken)

In geuren en kleuren
Wie op dinsdag 18 december 2018 het door de Stichting Kamermuziek Deventer georganiseerde concert door pianist Pavel Kolesnikov heeft bijgewoond, zal de inhoud van onderstaande concertaankondiging niet verbazen.
Pavel Kolesnikov als verzamelaar van parfumflesjes. De verfijning van parfums en parfumflesjes hoorden we in het concert te Deventer helemaal terug.
Geuren en kleuren: klankkleuren als parfums, rijk in hun samenstelling. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Dudok (onder)zoekt: Klassieke strijkstokken.

Voor de uitvoering van de strijkkwartetten van Haydn, Mozart en Beethoven is het Dudok Kwartet op zoek naar klassieke strijkstokken: stokken die meer lijken op het gereedschap van de musici van tweehonderd jaar geleden. Strijkstokkenbouwer Luis Emilio Rodriguez Carrington gaat de uitdaging aan om vier stokken voor het Dudok Kwartet te bouwen, stokken die perfect passen bij de instrumenten en bij de persoonlijkheden van de kwartetleden.
Tijdens dit interactieve concert, op 15 november om 20:00 uur in VondelCS te Amsterdam, laat het Kwartet het verschil horen tussen klassieke en ‘moderne’ stokken. In hoeverre verandert de Dudok-sound door het spelen met andere strijkstokken? Wat dragen de stokken bij aan de retorische stijl van Haydn? En zijn de stokken bestand tegen het geweld van Beethovens Grosse Fuge? Hoe haalt een stok het beste in een instrument en musicus naar boven? De bouwer vertelt over het avontuur dat hij met het Dudol Kwartet aangaat en zijn werkwijze. Bij dit alles zijn de musici natuurlijk ook benieuwd naar de ervaringen van het publiek.
Meer informatie vindt u via http://dudokkwartet.nl/concertagenda/

Cultuurprijs Overijssel naar violist Daniel Rowland
Violist Daniel Rowland heeft de Cultuurprijs Overijssel 2018 gewonnen. Dat is donderdagavond 4 oktober 2018 bekend gemaakt in Theater De Meenthe in Steenwijk.
Danser Tiemen Stemerdink won de talentprijs.
De op ’t Stift in Weerselo opgegroeide musicus Daniel Rowland is sinds 2005 de drijvende kracht achter het jaarlijkse Stiftfestival dat klassieke muziek promoot. De 46-jarige musicus is volgens de jury een uitzonderlijk getalenteerd violist met een authentieke stijl. Hij reist de wereld rond met het Brodsky Quartet en doceert onder meer aan het Royal College of Music in Londen.
De Cultuurprijs Overijssel (een sculptuur en een geldbedrag van 2.500 euro) is een initiatief van Prins Bernhard Cultuurfonds, RTV Oost, De Stentor, De Twentsche Courant Tubantia en de NDC Mediagroep.
(Bovenstaand bericht is een inkorting en bewerking van een digitaal artikel van De Stentor. Het volledige artikel vindt u op
https://www.destentor.nl/steenwijkerland/cultuurprijs-overijssel-naar-violist-daniel-rowland~a0b5fa4f/ 
Het Brodsky Quartet treedt op 28 januari 2019 op in de concertserie van de Stichting Kamermuziek Deventer.
Zie: http://www.kamermuziek-deventer.nl/ 
)

Josh Lovell grote winnaar IVC 2018
Josh Lovell heeft de 52ste editie van het Internationaal Vocalisten Concours (IVC) gewonnen. De Canadese tenor ontving zowel de hoofdprijs als de Operaprijs, samen 15.000 euro. De Nederlandse mezzo Rosina Fabius oogstte de Oratoriumprijs. De andere Nederlandse finaliste, mezzo Nina van Essen, werd door het publiek op handen gedragen.
Jury’s hebben soms lang nodig om tot beslissingen te komen, zeker als er veel prijzen te verdelen zijn. Het IVC koos voor een slimme oplossing: de jury verliet alvast de zaal, waarna het publiek kon genieten van een IVC-laureaat, sopraan Lenneke Ruiten.
Zij gaf onder begeleiding van de Philharmonie Zuidnederland en Hartmut Haenchen een spectaculaire, haast onnavolgbare uitvoering van de waanzinscène uit Lucia di Lammermoor. Haar ragfijne Italiaans, haar nuances in kleur en articulatie en haar onvoorstelbare coloraturen en hoge noten demonstreerden hoe hoog de ster van een IVC-winnaar kan rijzen. Haar optreden was een masterclass op zichzelf. Een voorbeeld dat iedere jonge zanger zou moeten nastreven.
Zie voor meer informatie 
website van het Internationaal Vocalisten Concours 
– https://www.operamagazine.nl/headline/45440/josh-lovell-grote-winnaar-ivc-2018/

Jan Brandts Buys, 150 jaar geleden geboren
De familie Brandts Buys, een geslacht van Nederlandse musici, is nauw verbonden met de steden Deventer en Zutphen. De in 1812 in Zaltbommel geboren Cornelis Alijander Brandts Buys (in 1890 overleden te Deventer) was organist, componist, pianist (hofpianist van Koning Willem III), dirigent, beiaardier, altviolist en zangleraar. Hij vestigde zich in 1840 in Deventer als muziekleraar, organist en beiaardier, en werd de eerste directeur van de in 1849 opgerichte Deventer Muziekschool. Van 1840-1890 was hij organist van de Lebuïnuskerk en van 1853 tot 1885 stadsbeiaardier van Deventer. Zonen Ludwig Felix, Marius Adrianus en Henry François Robert zijn in Deventer geboren.
Jan Willem Frans (Jan) Brandts Buys, zoon van Marius Adrianus Sr. Brandts Buys, werd in 1868 geboren in Zutphen, vestigde zich in 1893 in Wenen en zou in 1933 (sommige bronnen vermelden 1939) in Salzburg overlijden. Hij is in Duitsland en Oostenrijk bekender geworden dan in zijn geboorteland en maakte vooral naam als operacomponist.
In zijn geboortestad Zutphen vindt dit jaar van 21 t/m 23 september het ‘Jan Brandts Buys Festival Zutphen 2018’ plaats, om de 150ste geboortedag van deze beroemde telg van de familie Brandts Buys te vieren.
Veel bekende musici werken hieraan mee, onder wie de vocalisten Johannette Zomer en  Denzil Delaere, en instrumentalisten als Jeroen den Herder en het Meander Kwartet.
Op 12 september wordt er in het bijzondere Geelvinck Muziek Museum Zutphen een expositie geopend over de componist. Het Museum bevindt zich op Zaadmarkt 88 (Jan Brandts Buys woonde aan hetzelfde plein op huisnummer 98A).
Meer informatie en kaartverkoop: zie www.brandtsbuysfestival.nl

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klinkend Brons
In het kader van het 10-jarig jubileum van het Bathmense Carillon is in de Dorpskerk te Bathmen de zomerexpositie ‘Klinkend Brons’ ingericht.
Er is beeldmateriaal te zien over de klokken in de toren, de bouw van het carillon en de rol ervan in de samenleving.
De expositie duurt van 25 mei t/m 9 september 2018, en is gratis toegankelijk op zaterdagen van 10.30-15.00 uur en op zondagen van 11.30-12.30 uur.
Affiche
Opening expositie
www.bathmensebeiaard.nl
Permanent wordt er elke 1ste en 3de zaterdag van de maand van 11:00-12:00 uur een concert gegeven door mede-oprichter en vaste bespeler van de beiaard,
Jan Achterkamp. In december wordt er elke zaterdag een concert gegeven.

Top 10-lijstjes van Bachtrack: Classical music statistics 2017.
Bachtrack.com heeft ook dit jaar weer zijn selectie van jaarlijkse
Top 10-lijstjes op internet gepubliceerd, ditmaal de Classical music statistics 2017.
U vindt de lijstjes via de volgende linken:
https://bachtrack.com/files/73896-Classical%20music%20statistics%202017-EN.pdf
https://bachtrack.com/classical-music-statistics-2017

Le sacre du printemps
In de jaren 1911-1913 componeerde Igor Stravinsky zijn grensverleggende balletmuziek ‘Le sacre du printemps’.
Destijds beschouwd als een vrijwel onspeelbare orkestpartituur. Honderd jaar later, in 2012, voerde het Nederlands Studenten Orkest het werk met groot succes uit… Tijd en ontwikkeling staan niet stil!
Deze muziek is o.a. berucht om zijn complexe metrum en ritmiek: snelle afwisseling van metra, polyritmiek, “verkeerde”  accenten en het gebruik van het orkest als slaginstrument. Naast polyritmiek komt ook polytonaliteit voor.
N.a.v. de genoemde ritmiek heeft Radio4/Podium een aardig filmpje op de website geplaatst. Zie:
https://www.nporadio4.nl/actueel/videos/683-test-hoe-goed-ken-jij-het-ritme-van-le-sacre-du-printemps

Felix Mendelssohn: Vioolconcert in e (1844):
Philharmonic Turntable Orchestra gooit Mendelssohn in de mix
Een draaitafelorkest? Jazeker, de Philharmonic Turntable Orchestra bewijst dat het kan. Speciaal voor de Japanse LP Record Day (FJK: 2018) besloot deze groep van 30 DJ’s een bewerking te maken van de eerste 12 inch LP die ooit (FJK: 1948, 70 jaar eerder) is uitgebracht: Mendelssohns Vioolconcert door Nathan Milstein en de New York Philharmonic Orchestra.
(Bericht: Radio 4, maart 2018.)
https://www.nporadio4.nl/actueel/videos/645-philharmonic-turntable-orchestra-gooit-mendelssohn-in-de-mix

De Broadwood-fortepiano van Beethoven in Podium Witteman,
alsmede een blik op Beethoven’s metronoom(cijfers)

De Belgische pianist Tom Beghin is op zondag 22 oktober 2017 één van de gasten van Paul Witteman.
Onder medeneming van een andere gast: een kopie van de John Broadwood & Sons-fortepiano die Beethoven in 1817 ten geschenke kreeg van Thomas Broadwood. Op 3 februari 1818 bedankte Beethoven Broadwood voor de schenking, hoewel de pianovleugel op dat moment nog niet was gearriveerd.
De kopie bij Podium Witteman is voorzien van een kap boven de snaren/zangbodem. Mogelijk zou een dergelijke constructie destijds voor Beethoven’s Broadwood gemaakt zijn door de pianobouwer André Stein. Het hulpmiddel voor de dove componist is te omschrijven als een over de lengte doorgesneden grote hoorn met de opening (“beker”) gericht op de bespeler, dienend als ‘Gehörmaschine’.
Tom Beghin vertelt over deze bevreemdende opbouw en speelt tot slot het begin van Deel III (Adagio ma non troppo) uit de Pianosonate nr. 31, op. 110 in As (1821).
U kunt het betreffende deel van de uitzending bekijken via
https://www.npo.nl/podium-witteman/22-10-2017/VPWON_1276996
(Besproken programma-onderdeel vindt u op 40-55 minuten van de uitzending.)

In dezelfde uitzending belicht Floris Kortie de metronoom en de metronoomcijfers van Beethoven. Zie bovenstaande link op 26 t/m 34 minuten.

Wandelconcerten Deventer 1250: Wandelen door 12 muzikale eeuwen.
Tijdens drie zondagen tussen 13.00 en 17.00 uur.
Data: 11 februari, 13 mei en 28 oktober 2018.
Organisatie: Klassieke Muziek Deventer.
Zie flyertekst
Zie www.klassiekemuziekdeventer.nl

Violist Robert Mann op 97-jarige leeftijd overleden

 

 

 

Op 1 januari 2018 overleed de oprichter en primarius van het Julliard String Quartet.
Het Julliard Kwartet bestaat inmiddels meer dan 70 jaar en is daarmee één van de oudste strijkkwartetten ter wereld. Van 1946 tot 1997 was Robert Mann de primarius en het gezicht van dit beroemde ensemble.
Naast uitvoering van het grote repertoire, rekende Robert Mann het ook tot zijn taak om nieuwe muziek te spelen. Het kwartet bracht maar liefst 600 nieuwe werken in première.
Het Julliard String Quartet ontving drie Grammy s, waaronder in 2011 de Lifetime Achievement Award.
Zie o.a.: https://www.youtube.com/watch?v=Xw2ckhh42IA

Kaas gegeten van muziek
Theaterdiners in de Deventer Schouwburg, voorafgaand aan de concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer, includeren  m.i.v. seizoen 2017-2018 helaas niet langer de mogelijkheid te kiezen voor een speciaal samengesteld, op het programma van de betreffende avond afgestemd concertmenu.
Als eenmalig substituut hierbij een link naar een muzikaal/culinaire overdenking.
De twee daarin opgenomen website-adressen zijn respectievelijk
https://www.youtube.com/watch?v=5Aertwv2ZP8
https://www.youtube.com/watch?v=Vokfi-kKy3Q

Fine Arts Quartet gaat stoppen
Het in 1946 te Chicago opgerichte Fine Arts Quartet onderneemt momenteel (najaar 2017) zijn Europese afscheidstournee met een fraai en gevarieerd programma, waaraan onder anderen pianist Severin von Eckardstein meewerkt. (Overigens: Severin von Eckardstein and Friends zijn op woensdag 25 april 2018 in de Deventer Schouwburg te beluisteren tijdens het 388ste concert van de Stichting Kamermuziek Deventer.)
Meer informatie over het Fine Arts Quartet vindt u o.a. via
http://fineartsquartet.com/
https://en.wikipedia.org/wiki/Fine_Arts_Quartet

Royal College of Music opent een virtueel museum voor muziekinstrumenten
Op de betreffende website worden ruim 20.000 muziekinstrumenten tentoongesteld.  Behorend tot meer dan honderd collecties in het Verenigd Koninkrijk, vertegenwoordigen zij meer dan 3.000 jaar muziekgeschiedenis. Inclusief foto’s, audio- en videofragmenten.
Zie http://minim.ac.uk/

7-snarige viool
De 5-snarige viool kenden we al, de 6-snarige is al wat minder bekend, maar de 7-snarige viool is nieuw. Het instrument is gebouwd in opdracht van violist Yannick Hiwat. Violist en viool waren op 11 september 2017 te gast in het
tv-programma DWDD.
Om vele redenen een interessante kennismaking! Zie:
http://www.radio4.nl/nieuws/17690/filmpje-zo-klinkt-een-7-snarige-viool
http://yannickhiwat.com/

Talking Trees
Bomen spreken en zingen niet pas tot ons vanaf het moment dat zij zijn verwerkt tot muziekinstrumenten -met als voorbeelden strijkinstrumenten en piano’s, instrumenten die veelvuldig klinken in de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer-, maar ook tijdens hun leven zijn bomen al wezens boordevol muziek.
De Amsterdamse kunstenaar, theaterregisseur en componist Bert Barten geeft bomen letterlijk een stem door onder andere hun sapstromen en ademhaling om te zetten in muziek.
Op 19 augustus 2017, in Landschapspark Mien Ruys te Bergeijk, ging zijn Talking Trees in première.
Tijdens dit concert werden een ceder en een eik behangen met sensoren. De sensoren maten onder meer de sapstromen, fotosynthese, vluchtige organische stoffen en vochtigheid. De vibraties in en rond de bomen verplaatsten zich via lichtslangen naar het podium, waar musici en een video-dj klaarstonden om de bomen een stem te geven.
De beide bomen kregen begeleiding van een ‘achtergrondkoor’, gevormd door soortgenoten uit Brazilië, Polen, België en China. In samenwerking met wetenschappers van de universiteiten van Wageningen en Gent verzamelde Bert Barten een jaar lang digitale metingen aan deze buitenlandse bomen.
Wilt u meer weten over het concert en de achtergronden -inclusief een bijna vijf minuten durend geluidsfragment!-, klikt u dan op https://nos.nl/artikel/2188375-bomen-maken-geluid-en-muziek.html

Muggengezoem en toonhoogte.
(Waaruit opnieuw blijkt dat muziektheorie nooit “saai” is!)
De NRC van 5 juli 2017 wijdt een artikel aan het gezoem van muggen. Behandeld worden o.a. toonhoogtes waarop wordt gezoemd en de al dan niet zuivere duetten tussen mannetjes- en vrouwtjesmuggen.
Zie: https://www.nrc.nl/nieuws/2017/07/04/waarom-verraden-muggen-zich-door-hun-gezoem-11617843-a1565573

Geelvinck Muziek Museum te Zuphen met ingang van
vrijdag 30 juni 2017 voor publiek geopend!

Nederlands nieuwste muziekmuseum is gehuisvest in Huis ‘De Wildeman”, Zaadmarkt 88 in Zutphen.
Een prachtige collectie, o.a. bestaande uit tientallen fortepiano’s, te bewonderen in de sfeervolle omgeving van een groot en voornaam patriciërshuis. Daarnaast is er veel aandacht voor de techniek van de instrumenten, maar ook voor componist en pianist Ludwig van Beethoven. Verder is er in het pand een heus restauratie-atelier gevestigd.
Bij de opening van het museum is extra aandacht geschonken aan een tafelpiano van Marie Antoinette die het museum onlangs kon verwerven. Het gaat hierbij om een Sébastien Érard uit 1788. Dagblad Trouw: https://www.trouw.nl/cultuur/marie-antoinette-s-tafelpiano-is-te-bewonderen-in-zutphen~ac870e90/
Meer informatie over museum en bezoekmogelijkheden vindt u via de volgende links:
http://www.geelvinck.nl/
http://www.geelvinck.nl/muziekmuseum-zutphen/bezoekersinformatie/
Het hieronder genoemde concert in Deventer op 14 februari 2018 door Ronald Brautigam maakt het extra interessant een bezoek te brengen aan het Geelvinck Muziek Museum.

Beethoven-pianosonates,
gespeeld door Ronald Brautigam op een Érard-fortepiano uit 1808,
in de Eregalerij van het Rijksmuseum te Amsterdam.
Op woensdag 14 februari 2017 geeft Ronald Brautigam, in het kader van de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer, een recital met Beethoven-pianosonates. Daartoe gebruikt hij twee fortepiano’s. (Uitgebreide informatie hierover vindt u op de Home-page van onze website.)
Mede daardoor is een NRC-artikel d.d. 19 mei 2017 extra interessant.
De titel daarvan luidt: ‘Beethoven klinkt in de Eregalerij van het Rijksmuseum’.
Het artikel gaat over het project Muziek in het Rijksmuseum, waarin de verzameling  historische  muziekinstrumenten van het museum tot klinken komt en wordt verbonden met de collectie.
Een belangrijk deel van het krantenartikel is gewijd aan het openingsconcert op 19 mei 2017 in het Rijksmuseum door Ronald Brautigam, waarin een fortepiano uit 1808 van Sébastien Érard zal klinken in pianosonates van Ludwig van Beethoven.
(Sinds 1803 beschikte Beethoven zelf over een Érard-fortepiano, door Érard geschonken.)

Sébastien Érard-fortepiano, 1808

 

 

 

 

(Klikt u voor het aangehaalde, paginagrote artikel in de NRC van
19 mei 2017 op de volgende link)

Zie ook de betreffende pagina van de website van het Rijksmuseum: https://www.rijksmuseum.nl/nl/pers/persberichten/ronald-brautigam-treedt-op-in-het-rijksmuseum

Hoe muziek en beweging kunnen leiden tot beeldende kunst
Sir Simon Rattle en het London Symphony Orchestra brachten muziek tot een artistieke visualisatie, met motion capture en data visualisation.
“Digitaal” kunstenaar Tobias Gremmler transformeerde de data tot film (animatie).
Onderstaande link biedt u prachtige beelden en uitleg over de gebruikte technieken:
http://www.wired.co.uk/article/london-symphony-orchestra-motion-capture

Bijen en de toonsoort C
Het is weer eens tijd voor een interdisciplinair, de grenzen van de muziek overschrijdend bericht.
In Londen bevindt zich sinds juni 2016 het kunstwerk ‘The Hive’ (De Bijenkorf), van beeldend kunstenaar Wolfgang Buttress.
The Hive is een boeiend en imponerend voorbeeld van transdisciplinaire kunst en wetenschap. Een ontmoeting van mens en bijen (natuur, biologie), wetenschap, beeldende kunst, eco-art, architectuur, techniek, energie, agricultuur, graphics, audiovisuele installatie, geluid, muziek…
‘The responsive light show is ‘accompanied by about 140 musical arrangements of human voices, cello, guitar and other sounds. It is a prayer in C. Bees, it turns out, buzz in this harmonious key.’
Zie: http://eco-publicart.org/the-hive/

Top 10-lijstjes van Bachtrack: Classical music statistics 2016.
Bachtrack.com heeft op 11 januari 2017 weer zijn selectie van jaarlijkse
Top 10-lijstjes op internet gepubliceerd, ditmaal de Classical music statistics 2016.
U vindt de lijstjes via de volgende link:
https://bachtrack.com/statistics-more-top-tens-january-2017
Statistieken: https://bachtrack.com/classical-music-statistics-2016

De hoofd- of sonatevorm en Barack Obama.
Op de avond van 11 januari 2017 konden wij in de Deventer Schouwburg genieten van het optreden van Isabelle van Keulen en Hannes Minnaar die, op uitnodiging van de Stichting Kamermuziek Deventer, een prachtig programma speelden op een bijzonder hoog niveau: rijke en rijpe artisticiteit, instrumentaal aantrekkelijk spel en glanzende klankschoonheid.
Diezelfde avond lazen wij in de NRC van die dag een uitgebreid artikel over de afscheidsspeech van Barack Obama, met daaraan gekoppeld ‘Het geheim van Obama’s speeches’ in vijf korte rubrieken. De rubrieken 2 en 5 wil ik u niet onthouden, daar zij overeenkomsten laten zien in de vormopbouw van Obama’s speeches en de Hoofd- of sonatevorm in de muziek (2), alsmede aspecten van voordracht, zowel in de uitvoering van muziek als in toespraken (5).
Hoofd- of sonatevorm:

 

 

 

 

 

 


Voordracht:

 

 

 

 

 

Antonio Stradivari en diens viool ‘De Messias’

Tijdens concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer mogen wij als luisteraars genieten van de klank van prachtige strijkinstrumenten, waaronder die van Antonio Stradivari (1644-1737).
Op de valreep van 2016, op 30 december 2016, verscheen er in de NRC een artikel over ‘De Messias’-viool van Stradivari, een instrument dat in 2016 zijn 300ste verjaardag vierde. Gebouwd in de gouden periode van Stradivari (1700-1720), heeft het een bijzondere geschiedenis achter de rug. Zelden of nooit bespeeld, is het nog bijzonder gaaf in zijn verschijning. Sinds 1939 bevindt het zich in het Ashmolean Museum te Oxford.
Het artikel in de NRC verscheen in de papieren editie, maar is in zijn geheel ook te vinden in de digitale versie, inclusief een video, waarin de camera twee maal een rondgang maakt om de vitrine waarin de beroemde viool wordt tentoongesteld.
Zie ‘De duurste viool is jarig’

Opera ‘Cinderella’,  gecomponeerd door de nu 11-jarige Alma Deutscher, groot succes bij première in Wenen
Deze eerste uitvoering vond plaats op 29 december 2016 in Casino Baumgarten te Wenen. Klikt u hier voor meer informatie.
Er zijn inmiddels al veel artikelen, videofilmpjes e.d. over componiste, violiste en pianiste Alma Deutscher op internet te vinden, onder andere haar eigen website: www.almadeutscher.com
Graag wil ik u speciaal attenderen op de uitvoering van het derde deel, het Allegro vivace e scherzando, van het Vioolconcert in G, gecomponeerd door Alma, waarin zij zelf de vioolsoliste is. Een hartveroverende compositie, gespeeld door een hartveroverende 10-jarige! Voor het bekijken van de video-opname van dit deel klikt u hier.

‘Concerto in D’, van Wynton Marsalis
Tijdens de Zaterdagmatinee van 17 december 2016 klonk in het Amsterdamse Concertgebouw de Nederlandse première van het vioolconcert ‘Concerto in D’, een compositie van de Amerikaanse componist en jazztrompettist Wynton Marsalis. Het werk kreeg zijn wereldpremière op 6 november 2015 in Londen. Beide keren werd de solopartij vertolkt door Nicola Benedetti, voor wie het concert ook is geschreven.
Tijdens het compositieproces was er een nauwe samenwerking tussen componist en violiste. Het resultaat is een bijzonder, vierdelig vioolconcert, een aantrekkelijke vorm van “polystilisme”. The Financial Times omschreef het concert als ‘Een duizelingwekkende rit door een eindeloze reeks muzikale landschappen’. (Klassiek, lichte muziek, jazz, blues, big band, folk, typisch Amerikaanse klankwerelden van componisten als Copland en Ives,  episodes van ontroerende schoonheid maar ook humor.)
Nicola Benedetti is de gedroomde vioolsoliste: technisch fabuleus, maar vooral artistiek en violistisch van een onbegrijpelijk hoog niveau.
U kunt dit zelf ervaren via de volgende twee linken (advies: in de voorgestelde volgorde):
1) Documentaire ‘The Making of a Concerto’ (58:59): https://www.youtube.com/watch?v=uzxZ4CmqViY
2) Beluister het concert met de Nederlandse première via: http://www.radio4.nl/ntrzaterdagmatinee/uitzending/375646/ntr-zaterdagmatinee
……..Een andere vorm van polystilisme in de muziek kunt u beluisteren tijdens het SKD-concert op woensdag 15 maart 2017, verzorgd door het Schumann Quartett. Die avond zal namelijk -naast strijkkwartetten van Mozart en Verdi-  het Derde Strijkkwartet van Alfred Schnittke tot klinken worden gebracht. Schnittke schreef rond 1970 zijn eerste polystilistische werken. Met betrekking tot deze componeerstijl muntte hij het begrip polystilisme in de muziek. Zijn Derde Strijkkwartet stamt uit 1983.

Manuscript Tweede Symfonie van Gustav Mahler
Bij veilinghuis Sotheby’s in Londen is op 29 november 2016 het manuscript van Mahler’s Tweede Symfonie (Auferstehung) geveild. Het object werd vooraf geschat op een waarde van 3,8 miljoen euro. (Meer informatie.)
Het werd uiteindelijk geveild voor 4,5 miljoen pond (circa 5 miljoen euro), het hoogste bedrag dat ooit op een veiling voor een muziekmanuscript is betaald.
De vijfdelige compositie beslaat 232 pagina’s. Mahler’s weduwe Alma gaf de partituur ooit aan dirigent Willem Mengelberg. In 1984 kwam het in handen van de Amerikaanse zakenman Gilbert Kaplan.
Tijdens dezelfde veiling op 29 november werd een aan Beethoven toegeschreven Allegretto in b, verondersteld te dateren uit het jaar 1817, niet verkocht, ten gevolge van een ontstane discussie over de authenticiteit van het manuscript.
Zie: http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-38142482
Eerder dit jaar, op 13 juli 2016, is bij Christie’s in Londen een manuscript van Johann Sebastian Bach geveild voor bijna 3 miljoen euro. Het betreft hier Bach’s Präludium, Fuge und Allegro, BWV 998, waarschijnlijk kort na 1740 gecomponeerd voor luitclavecimbel (autograaf: ‘pour la Luth ò Cembal’).
Bij deze veiling werd het werk gespeeld door de Zweedse luitist Jakob Lindberg, die het stuk bestempelde als ‘een parel uit het luitrepertoire’.
Nog meer Bach: de Paul Sacher Stiftung biedt het Bach Archiv Leipzig de gelegenheid het manuscript van Bach’s cantate O Ewigkeit, du Donnerwort te verwerven. Een groot deel van de benodigde 1,98 miljoen euro is reeds beschikbaar. Volgens het Bach Archiv is het gevraagde bedrag een fractie van de waarde van het manuscript. Uitgebreide informatie vindt u op http://www.bach-leipzig.de/de/bach-archiv/o-ewigkeit-du-donnerwort

Octobas maakt z’n debuut bij Orchestre Symphonique de Montréal.

octobas-bij-osm-foto-okt-2016

Een jarenlange wens van chefdirigent Kent Nagano gaat in vervulling.

Het Orchestre Symphonique de Montréal heeft onlangs een zeer zeldzaam en uitzonderlijk groot instrument in bruikleen gekregen: de octobas. Het instrument is 90% groter dan een normale contrabas (3.60 meter hoog), weegt 131 kilo, heeft drie snaren (C-G-C) en wordt bespeeld door middel van hendels en pedalen, door een contrabassist die daartoe op een plateau moet gaan staan. De laagste snaar van de octobas is een octaaf lager dan de lage C die een contrabas met extensie of vijfde snaar heeft. Het bereikt de grens van de laagste tonen die het menselijk gehoor nog kan waarnemen.

De octobas is in 1849 in Parijs uitgevonden door de beroemde vioolbouwer Jean-Baptiste Vuillaume. Hij heeft er slechts drie gebouwd. Één daarvan is tentoongesteld in het Musée de La Musique (de naam Cité de la Musique komen we ook tegen) in Parijs.

De aan het OSM in bruikleen gegeven octobas maakte op 20 oktober 2016 zijn concertdebuut bij het orkest in Montréal. Het gaat hierbij om een replica uit 2010, naar het origineel uit 1851, die is aangekocht door het in Quebec gevestigde productiebedrijf Canimex, met aan het hoofd de klassieke muziek-patroons Roger en Huguette Dubois, die het bijzondere instrument uitlenen aan het OSM.
Het eerste werk waarin de octobas klonk bij het Orchestre Symphonique de Montréal, is het  symfonisch gedicht ‘Ein Heldenleben’ van Richard Strauss, gecomponeerd in 1897-98.

Zie ook: http://www.osm.ca/en/octobass/
Voor een filmpje èn het geluid van het instrument klikt u op:
http://www.ctvnews.ca/canada/montreal-symphony-orchestra-acquires-a-rare-octobass-1.3129393

https://www.youtube.com/watch?v=FP1QqtGe8ts
Bovenstaand filmpje toont een octobas in het Musical Instrument Museum in Arizona.
Voor nog een filmpje over de octobas, ditmaal in de Cité de la Musique in Parijs, zie: https://www.youtube.com/watch?v=9BSs3FYQm5E

Nederlandse Muziekprijs voor
Hannes Minnaar

Minnaar, Hannes

Pianist Hannes Minnaar ontvangt op 1 oktober 2016 de Nederlandse Muziekprijs. Hij is de tweede jonge musicus dit jaar: in juni mocht Remy van Kesteren de prijs ook reeds in ontvangst nemen.
Hannes Minnaar is 31 jaar. Zijn carrière nam een hoge vlucht toen hij in 2010 de 3de prijs won tijdens de befaamde Koningin Elisabeth Wedstrijd in Brussel.
In een interview met Hannes Minnaar in het Concertgebouw Magazine vertelt de pianist dat hij nog altijd een voorkeur heeft voor het introverte repertoire en de klassieke periode. Ook kamermuziek is essentieel voor hem. Hij is o.a. pianist van het in 2004 mede door hem opgerichte Van Baerle Trio, waarmee hij vele prijzen won en tournees maakte.
Sinds enige jaren vormt Hannes Minnaar met Isabelle van Keulen een viool-/pianoduo. In 2014 namen zij alle sonates voor piano en viool van Beethoven op, een release die zeer goed is ontvangen.

Op woensdag 11 januari 2017 zullen Hannes Minnaar en Isabelle van Keulen optreden in de serie concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer. Het programma zal die avond bestaan uit sonates voor viool en piano van Felix Mendelssohn (in F, 1838), Ludwig van Beethoven (nr. 6 in A, op. 30/1), Wolfgang Amadeus Mozart (in Bes, KV 454) en Debussy.
(Zie ook:
http://www.kamermuziek-deventer.nl/wp-content/uploads/2013/09/2017.01.11-v.-Keulen-Minnaar.pdf
en:
http://www.kamermuziek-deventer.nl/concerten/concertagenda/  )

Hannes Minnaar neemt de Nederlandse Muziekprijs in ontvangst tijdens de NTR Zaterdagmatinee van 1 oktober a.s., wanneer hij bij het Radio Philharmonisch Orkest soleert in composities van Franz Liszt en Rob Zuidam.

Symfonieën: The BBC Music Magazine top 10
Beethoven, SY nr. 3-titelpagina
Uit een peiling door BBC Music Magazine onder toonaangevende dirigenten, blijkt hun grote liefde voor symfonieën, geschreven door Duitse en Oostenrijkse componisten.
Hieronder de top 10:
01) Ludwig van Beethoven (du/1770-1827) – Symfonie nr. 3 in Es, op. 55, ‘Eroica’ ……(1803)
02) Ludwig van Beethoven (du/1779-1827) – Symfonie nr. 9 in d, op. 125 (1822-1824)
03) W.A. Mozart (oost/1756-1791) – Symfonie nr. 41 in C, KV 551, ‘Jupiter’ (1788)
04) Gustav Mahler (oost/1860-1911) – Symfonie nr. 9 [in D-Des] (1908-09)
05) Gustav Mahler (oost/1860-1911) – Symfonie nr. 2 [in c-Es], ‘Auferstehung’
…….(1888-1894; rev.: 1903)
06) Johannes Brahms (du/1833-1897) – Symfonie nr. 4 in e, op. 98 (1884-85)
07) Hector Berlioz (fr/1803-1869) – Symfonie [in c-C], op. 14/H 48, ‘Symphonie …….fantastique’ (1830)
08) Johannes Brahms (du/1833-1897) – Symfonie nr. 1 in c, op. 68 (1855-1876)
09) Peter Iljitsj Tsjaikovski (rus/1840-1893) – Symfonie nr. 6 in b, op. 74, …….‘Pathétique’ (1893)
10) Gustav Mahler (oost/1860-1911) – Symfonie nr. 3 [in d-D] (1893-1896 [rev.: 1906])
Zie eveneens: https://www.theguardian.com/music/2016/aug/04/beethoven-eroica-greatest-symphony-vote-bbc-mozart-mahler

Violen, vioolsnaren en spinrag (vervolg)
Composiet viool met spinrag (foto+info), Strad 2016.08, p. 16

Enkele updates, m.b.t. composietviolen en vioolsnaren waarin spinzijde is verwerkt, komen deze zomermaanden van 2016 tot ons via The Strad:
Te zien en te horen via:
http://www.thestrad.com/cpt-latests/new-prototype-violin-made-with-spiders-silk/#prettyPhoto


Kamermuziek karaoke:

Kamermuziek karaoke, Strad 2016.08, p. 23


Einojuhani Rautavaara op 87-jarige leeftijd overleden

Foto (door Ari Korkala)

Op 27 juli 2016 overleed de Finse componist Einojuhani Rautavaara (1928-2016).
Hij was een productief componist, die onder andere
8 symfonieën, 12 soloconcerten, 9 opera’s en veel kamer- en koormuziek schreef.
In de jaren 1950 begon Rautavaara als modernist, maar veranderde later van koers. Zoals veel componisten van zijn generatie worstelde Rautavaara met het serialisme. Vanaf de jaren 1960 gaf hij zijn intuïtie vrij baan, zonder het serialisme voorgoed overboord te zetten. Zijn toegankelijke, naar mystiek neigende muziek, brengt bij sommige luisteraars enige reserve teweeg. Anderen roemen juist het sfeervolle impressionisme, waardoorheen altijd de Scandinavische natuur schemert.
Één van zijn beroemdste composities is ‘Cantus Arcticus, Concert voor vogels en orkest’ en dateert van 1972. De vogels vertolken, vanaf band, de solorol. Rautavaara heeft de vogelgeluiden zelf opgenomen, in het noorden van Finland.
Het werk bestaat uit drie delen: The Bog – Melancholy – Swans migrating.
Ontroerende vogelgeluiden – een ontroerend concert.
Cantus Arcticus beluisteren: http://www.radio4.nl/luister-concerten/concerten/842/zaterdagmatinee-die-deutsche-kammerphilharmonie-bremen
* In de concertserie van de Stichting Kamermuziek Deventer klonk tien jaar geleden, op 1 maart 2006, tijdens het 310de concert, Rautavaara’s Strijkkwartet voor 2 violen, altviool en 2 celli ‘(Les cieux inconnus’) uit 1997. Uitvoerenden: Jean Sibelius Quartet, m.m.v. de cellist Mirel Iancovici.
(Zie: http://www.kamermuziek-deventer.nl/wp-content/uploads/2013/09/Overzicht-concerten-SKD-2-int.-versie-_164-MB_.pdf )
* Een generatiegenoot van Rautavaara, Alfred Schnittke (1934-1998), had evenals Rautavaara  moeite met het serialisme. Hij ontwikkelde rond 1970 het polystilisme. Van hem klinkt in onze serie, op 15 maart 2017, zijn Strijkkwartet
Nr. 3 uit 1983. Het zal worden uitgevoerd door het Schumann Quartett.
(Zie: http://www.kamermuziek-deventer.nl/concerten/concertagenda/ )

Violen, vioolsnaren en spinrag
Spinrag, foto; radio4-Podium, 2016.06.22

 

 

 

In 2012 werd er in Nedelandse media bekendgemaakt dat in een Japans laboratorium, door onderzoekers van de Nara Medical University, vioolsnaren van spinnenzijde waren ontwikkeld.
Op 22 juni 2016 publiceerde Radio4/Podium op de website dat de Italiaanse industrieel vormgever Luca Alessandrini een viool heeft vervaardigd waarin het rag van een Australische spin is verwerkt. Spinrag heeft bijzondere eigenschappen, waaronder akoestische. Violist en hoogleraar Peter Sheppard Skaerved, verbonden aan de Royal Academy of Music in Londen, mocht het prototype uitproberen. ‘Veel door mensen vervaardigde materialen kunnen niet wedijveren met hout’, zegt hij, ‘maar het instrument van spinrag lijkt daartoe wel in staat.’
Skaerved noemt het ‘een opwindende ontwikkeling, die nieuwe wegen opent voor instrumentenbouwers.’

 

Gelijkspel voor voetbal en klassieke muziek!

Aankondiging website Cité de la Musique+Philh. de Paris (3 = foto+titel)

Meer informatie vindt u hier.

Het Kronos Quartet en hun project Fifty for the Future
Avontuurlijker dan het wereldberoemde Kronos Quartet uit San Francisco kan een strijkkwartet niet worden. Aldus een tekstregel uit het programma-overzicht van het Holland Festival 2016, waar het Kronos Quartet artist-in-residence is.
Tijdens dit residence-schap komen ook enkele nieuwe composities aan bod uit het repertoire van het jongste avontuur van Kronos: Fifty for the Future. Een project waarbij het Kronos Quartet gedurende vijf jaar jaarlijks tien componisten van over de gehele wereld opdracht geeft een nieuw werk voor hen te schrijven. Die vijftig werken verschijnen vervolgens uitgebreid gedocumenteerd op een speciale site, die voor iedereen gratis toegankelijk is. Een schat aan educatief materiaal, van partituren tot instructievideo’s, componisteninterviews en opnames van Kronos’ eerste uitvoeringen, stelt musici waar ook ter wereld in staat zich in dit repertoire te verdiepen.
Website Holland Festival 2016/Fifty for the Future: http://www.hollandfestival.nl/nl/programma/2016/fifty-for-the-future/
Website Fifty for the Future: http://kronosquartet.org/fifty-for-the-future

Kronos Quartet, 2016

Internationaal Vocalistenconcours ‘s-Hertogenbosch 2016
Op vrijdag 28 oktober 2016 wordt het concertprogramma van de Stichting Kamermuziek Deventer verzorgd door de 1ste prijs-winna(a)r(es) van het in de aanhef genoemd concours.
Op 26 mei 2016 laat de website van Radio4/Podium weten dat er reeds sprake is van een record aantal aanmeldingen voor het concours: 150 vocalisten uit 50 landen.
Zie voor uitgebreidere informatie http://www.radio4.nl/podium/nieuws-pagina/14688/record-aantal-aanmeldingen-internationaal-vocalistenconcours

Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van muziekinstrumentenbouw
In de maand januari van 2016 is er in diverse media aandacht geweest voor vernieuwingen aan een aantal bestaande instrumenten.
– Barenboim-vleugel (de Volkskrant, 08.01.2016)
– Piano Con Sordino, voorzien van het Margulis-Sordino-Pedal) (http://www.juramargulis.com/msp.php)
– Harpluit en draailier naar de ‘Tuin der lusten’ van Jeroen Bosch
(artikel Ferdinand Kornet) Daarin genoemde link: vanaf 43.00 minuten.

Bachtrack Stats 2015
Bachtrack heeft zijn ‘Classical Music Statistics 2015’ gepubliceerd.
Ook nu vinden we weer veel top 10-lijsten m.b.t. uitgevoerde composities, hedendaagse componisten et cetera.
Opnieuw interessant om kennis van te nemen.
(Zie ook de artikelen ‘Bachtrack Stats 2013’ en ‘Bachtrack Stats 2014′, eveneens in deze rubriek te vinden.)
Link naar Bachtrack Stats 2015
Link naar full infographic

Klank en smaak in ‘Het Muzieklokaal’ in Utrecht
Op 9 januari 2016 vond in Utrecht de opening plaats van het eerste proeflokaal van Nederland waar klassieke muziek centraal staat.
Op de website van ‘Het Muzieklokaal’ lezen we onder andere:
‘HET MUZIEKLOKAAL IS EEN LUISTERLOKAAL
Het Muzieklokaal is het eerste proeflokaal van Nederland waar je altijd klassieke muziek hoort. Als je wilt kun je spelenderwijs je muzieksmaak leren kennen. Wij halen klassieke muziek uit de traditionele context. En we brengen het met context naar de horeca.’
‘Bij ons herken je in één oogopslag een muziekstuk. Op onze PlayingNowProjectie wordt alles geprojecteerd wat je hoort.’
‘Meer weten? Kijk op de MuzieklokaalApp en ontdek: Wat is typisch voor deze componist, dit stuk? En hoe hoor je dat terug?’
‘Er zijn wekelijks live optredens. Geen avondvullende, maar korte, verrassende huiskamerconcerten. Altijd met inleiding.’
‘Voor wie echt de diepte in wil, organiseert Het Muzieklokaal lezingen.’
‘HET MUZIEKLOKAAL IS EEN PROEFLOKAAL
In Het Muzieklokaal kun je naast luisteren ook proeven! Wij zijn een proeflokaal in vele opzichten. Proef de muziek, de locale producten en ervaar de combinatie van klank en smaak!’
‘We zoeken de match tussen wat je proeft en wat je hoort. Een volle, houtgerijpte wijn bij een complexe symfonie. Een zomerse, tintelende wijn bij een lichtvoetige serenade.’
Tot zover de citaten ontleend aan de website van ‘Het Muzieklokaal’.
Bezoekers van de concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer, die ook te gast zijn geweest bij de daaraan voorafgaande theaterdiners, verzorgd door de Brasserie van Boode in de Deventer Schouwburg, zullen in bovenstaande citaten veel bekends hebben aangetroffen. Bij onze theaterdiners worden gerechten en wijnen inhoudelijk afgestemd op het daarna te beluisteren concert, een muzikaal-culinaire verbinding van diner met concert.
Bij elk SKD-concertdiner krijgt de gast een apart concertmenu aangereikt, waarop de gekozen gerechten en de muzikale linken uitvoerig worden beschreven. Bij dit alles blijft het mogelijk ook de inleiding te bezoeken.
Meer informatie over ‘Het Muzieklokaal’ vindt u op www.hetmuzieklokaal.nl .

Pierre Boulez (1925-2016)
Op dinsdag 5 januari 2016 is op 90-jarige leeftijd in zijn Duitse woonplaats Baden-Baden componist en dirigent Pierre Boulez overleden. Samen met musici als Bruno Maderna, Luigi Nono, Luciano Berio, György Ligeti en Karlheinz Stockhausen vormde hij sinds de jaren 1950 de avant-garde van het klassieke muziekleven.
In de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer heeft één keer een compositie van Boulez geklonken, en wel op woensdag 4 april 2001. Tijdens het pianorecital van die avond, verzorgd door Shai Wosner, werd de in 1946 gecomponeerde 1re sonate pour piano uitgevoerd. De sonate bestaat uit twee delen: ‘Lent’ en ‘Assez large’.
Klikt u hier voor het opzoeken van het volledige programma van bovengenoemd 281ste concert van de Stichting Kamermuziek Deventer.

Nieuwe software voor het stemmen van de piano.
Wetenschappers van de Universiteit van Würzberg hebben een softwareprogramma ontwikkeld dat ook heel goed de boventonen van een pianosnaar registreert. Met die ‘Entropy Piano Tuner’ wordt het stemmen eenvoudiger en preciezer.
Het programma kan zelfs worden gedownload: piano-tuner.org

Vioolbouw en 3D-printing.
Het kon natuurlijk niet uitblijven: de eerste akoestische viool, geproduceerd via 3D-printing.
Het Amerikaanse echtpaar Matt en Kaitlyn Hova heeft daartoe een procédé ontwikkeld. Hun 3D-viool is te bestellen als een doe-het-zelf-kit (450 dollar) en als een kant-en-klaar geprinte viool (600 dollar).
Meer informatie, alsmede een filmpje waarin de viool wordt bespeeld, vindt u via www.hovalin.com

‘Kreutzersonate, als het verlangen maar stopt’
Tijdlijn van de ‘Kreutzersonate’:
1. Ludwig van Beethoven (du/1770-1827) –
Sonate voor piano en viool nr. 9 in a, op. 47, ‘Kreutzer’ (1802-03)
2. Leo Tolstoj (rus/1828-1910) – Novelle ‘De Kreutzersonate’ (1887-89)
3. Leoš Janacek (tsjech/1854-1928) – Strijkkwartet nr. 1,
‘Kwartet naar aanleiding van L.N. Tolstoj’s Kreutzersonate’ (1923)
4. Margriet de Moor (ned/*1941) – Roman ‘Kreutzersonate Een liefdesverhaal’ (2001)
De muziekwerken, genoemd onder 1 en 3, hebben beide geklonken in de series van Stichting Kamermuziek Deventer.

Hoewel tal van kunstenaars zich lieten inspireren door het verhaal van de ‘Kreutzersonate’, doet de hierboven geschetste tijdlijn vermoeden dat bij de volgende ‘Kreutzersonate’ wederom het “woord zou zijn aan de muziek”.
Het is meer dan alleen muziek geworden: muziektheater, bestaande uit tekst, livemuziek, theater en projecties van schilderijen, dus een waar Gesamtkunstwerk.
Afbeelding violiste + geprojecteerde tekening5. Acteur Tom Van Landuyt (belg/*1967; tevens muzikant en schrijver van lied- en theaterteksten) bewerkte, samen met pianist Nicolaas Kende (ned/*1981),
‘De Kreutzersonate’ van Tolstoj tot het muziektheaterstuk ‘Kreutzersonate, als het verlangen maar stopt’.
Bewerking en uitvoering vonden en vinden plaats samen met de (levens)partner van Van Landuyt, actrice Angela Schijf, en de (levens)partner van Kende, de violiste Jolente De Maeyer.
De geprojecteerde schilderijen zijn van de hand van de Italiaanse schilder
Nicola Dinoia.
Een hoofdrol is weggelegd voor de live uitgevoerde muziek, o.a. uiteraard de ‘Kreutzersonate’ van Beethoven.
Meer informatie vindt u via www.naastdeburen.be .
Zie ook https://en.wikipedia.org/wiki/The_Kreutzer_Sonata#Adaptations

Bruckner-portal, een digitaal platvorm voor muziek van de Oostenrijkse componist Anton Bruckner.
Hoe belangrijk internet kan zijn voor wetenschappelijk (muziek)onderzoek, blijkt uit een nieuw, groot Bruckner-project. De manuscripten van Bruckner kunnen nu, via een speciale website, worden ingezien en dankzij tal van begeleidende documenten gedetailleerd worden bestudeerd. Muziekwetenschappers kunnen hun bevindingen toevoegen, waarmee de site tevens de functie van onderzoeksplatvorm krijgt.
Rubrieken op deze website zijn onder andere: Bruckner Forschung, Biographie, Musik-Handschrifte, Musik-Drucke, Werk-Datenbank en Bibliographie.
Zie: www.bruckner-online.at
Een bijzondere aanwinst, naast bijvoorbeeld de reeds bestaande websites over werk en leven van Ludwig van Beethoven ( www.beethoven-haus-bonn.de ) en Arnold Schönberg ( www.schoenberg.at ).
SY nr 3, handschriften + Bruckner & Wagner
Muziek en vogels
Reeds vele eeuwen vormen niet alleen het gezang maar ook de vliegbewegingen van vogels een grote inspiratiebron voor componisten. In de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer klonk bijvoorbeeld op 4 maart 2013 het Strijkkwartet in F, op. 96 (B 179) van Antonín Dvorák. In dit zogeheten ‘Amerikaans Kwartet’ ontwikkelt Dvorák in het derde deel uit de roep van de zwartvleugeltangare een belangrijk muziekthema.
Birds on the Wires, Jarbas Agnelli (fot+part.)

 

 

 

Birds on the Wires
Jarbas Agnelli, film director en musicus, werd op grafische wijze geïnspireerd door een foto van Pualo Pinto. Op een ochtend las hij de krant en zag een foto met vogels, gezeten op electriciteitsdraden. Hij knipte de foto uit en schreef een muziekstuk waarbij hij de locaties van de vogels exact vertaalde naar muzieknoten op de notenbalk.
Bekijk  en beluister de resultaten:
http://youtu.be/LoM4ZZJ2UrM
Inleiding door Jarbas Agnelli en uitvoering van Birds on the Wire
(TED-filmpje, 2009):
https: www.youtube.com/watch?v=7VxZZzxEzXA
Cantus arcticus

De Finse componist Einojuhani Rautavaara pakte het in 1972 anders aan. Hij trok de noordelijke natuur in en nam vogelgeluiden op. De muziek van de vogels vormde de inspiratie en de kern van zijn compositie ‘Cantus arcticus, Concerto voor vogels, orkest en tape’.
Een diep ontroerend werk.
Te beluisteren via https://www.youtube.com/watch?v=HLjXgV-Mhp0

“Cats on the Wires”
De foto van Pualo Pinto, in bovenstaand artikel, wekt onmiskenbaar associaties op met Moritz von Schwind’s ‘Die Katzensymphonie’. Dit werk dateert van 1868, waarbij de technische beschrijving luidt: ‘Feder und Pinsel in Dunkelbraun über Bleistift, Feder in Hellbraun (Notenlinien) auf beigefarbenem Papier; 31,7×21,5 cm’. Von Schwind heeft deze kattenpartituur opgedragen aan de grote violist Joseph Joachim.
In een brief van 4 januari 1869 schrijft Moritz von Schwind: ‘… dieser kühne Versuch, ein ausdrucksvolleres, durchgeistigteres Notensystem an die Stelle des veralteten, einem überwundenen Standpunkt angehörigen, pedantischen und zopfigen Schreiberwesen zu setzen.’
Katzensymphonie, Die; Moritz von Schwind (afb.)

 

 

Janine Jansen, Rosanne Philippens en Antonio Stradivari
Janine Jansen en Rosanne Philippens hebben succesvolle optredens gehad in de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer. Rosanne zal op maandag 14 december 2015 opnieuw bij ons te gast zijn, samen met pianist Julien Quentin, in een recital met composities van Bach, Beethoven, Brahms, Ravel en Szymanowsky. Beide violistes hebben sinds enkele maanden een “nieuwe” viool tot hun beschikking. Rosanne bespeelt de ‘Barrere” Stradivarius, waarop voorheen Janine speelde. Janine bespeelt nu de ‘Baron Deurbrouck’, eveneens een Stradivarius. Interessant gegeven: beide violen werden gebouwd in 1727. In een interview in de NRC d.d. 22 juni 2015 vertelt Janine dat het huidige instrument haar nieuwe inspiratie geeft. Verder zegt ze: ‘De klankkleur is vol en donker, zeker op de G-snaar, daar werd ik verliefd op.’ In een interview met Hans Haffmans (Podium, Radio 4, dinsdag 23 juni 2015) zegt Rosanne dat zij heel blij is met de ‘Barrere’. Ook zij spreekt van een zeer inspirerend instrument.

Stradivarius-v., Barrere, 1727 (foto's voor- en achterzijde)

 

 

 

 

 

“Barrere” (1727)

 

 

Stradivarius-v.,Baron Deurbrouck, 1727 (foto voorzijde)

 

 

 

 

 

“Baron Deurbrouck” (1727)

 

Update najaar 2016:
Sinds september 2016 speelt Janine Jansen op de ‘Rivaz, Baron Gutmann’-Stradivarius uit 1707, een viool uit de Gouden Periode (1700-1720) van Antonio Stradivari. Zij heeft het instrument gedurende de komende tien jaren te leen van het Noorse muziekinstrumentenfonds Dextra Musica.

 

 

 

“Rivaz, Baron Gutmann” (1707)


Update september 2020:

‘The Strad’ online: ‘Two of the world’s leading female violinists have been granted the use of ‘golden period’ Stradivari violins. Norwegian soloist Eldbjørg Hemsing is now playing the 1707 ‘Rivaz, Baron Gutmann’ Stradivari violin, owned by the Dextra Musica foundation. Its most recent player, Janine Jansen, has been gifted the use of the 1715 ‘Rode, Duke of Cambridge’ Stradivari, courtesy of a European benefactor.’ (Einde citaat.)
De ‘Rode’ was jarenlang het belangrijkste concertinstrument van de Amerikaanse violist Oscar Shumsky (1917-2000).
Hij beschreef de viool als ‘not only a Stradivari but one of the finest examples I have seen’.

 

 

 

 

 

“Shumsky-Rode” (1715)


Borodin Strijkkwartet

Het Borodin Strijkkwartet bestaat 70 jaar en is daarmee het oudste strijkkwartet ter wereld. Het werd in 1945 opgericht door de cellist Mstislav Rostropovich, met Rostislav Dubinsky als primarius. Pas in 1955 werd het kwartet vernoemd naar de Russische componist Alexander Borodin. Inmiddels is het ensemble geheel verjongd, doch met behoud van zijn uitstekende reputatie. In de loop van de tijd vonden personele wisselingen dan ook met grote zorgvuldigheid plaats.
Het jubileum wordt gevierd met een wereldtournee, waarbij ook in Amsterdam wordt opgetreden.
Het Borodin Strijkkwartet is in de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer twee maal te gast geweest:
– 21 april 1969, met composities van Borodin, Sjostakovitch, Mozart en Beethoven , alsmede het Pianokwintet in f, op. 34 van Brahms, m.m.v. Edlinc Liutova, piano.
– 25 april 1995, met strijkkwartetten van Beethoven (2x) en Sjostakovitch.

‘Project Matthäus-Passion’ van Jan Aanstoot
Op deze pagina’s hebben wij eerder aandacht besteed aan de combinatie muziek en beeldende kunst. Nu de Paastijd nadert, met weer vele uitvoeringen in het verschiet van Passionen van Johann Sebastian Bach en andere componisten, willen we graag aandacht schenken aan het ‘Project Matthäus-Passion’ van kunstschilder Jan Aanstoot (*1948).
In dit project dienden de veertien (solo)aria’s uit de Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach als basis voor veertien olieverfschilderijen. De teksten van de aria’s vormden een belangrijke leidraad voor vorm en kleur. Abstractie was daarbij het uitgangspunt, met als grote zorg dat al te gemakkelijke, voor de hand liggende beelden beslist “niet mochten”.
Na de keuze voor de veertien aria’s volgde een zoektocht naar de betekenissen van de kleuren. De schilder zocht vooral naar de kleuren die de teksten bij hem opriepen en de betekenis die de kleuren door de muziek voor hem persoonlijk kregen. Zo werden ook ritmiek en contrasten in de muziek mede bepalend voor de composities van alle schilderijen.
Aanstoot begon dit project in november 2010 en voltooide het in maart 2011.
Klik hier voor het betreffende artikel op de website van Jan Aanstoot.

… en omgekeerd: van schilderijen naar muziek
Dezer dagen komen we echter ook het omgekeerde tegen: schilderijen die inspireren tot het ontstaan van muziek.
Ter gelegenheid van de 125ste sterfdag van Vincent van Gogh schreef de Nederlandse componist en altviolist Max Knigge (*1984) zijn Couleurs Complémentaires, 5 tableaux de Vincent van Gogh pour quatuor à cordes. De première vond plaats op vrijdag 6 maart 2015 in het Van Gogh Museum te Amsterdam. De uitvoering was in handen van het Jenufa Kwartet, tevens de opdrachtgever van het werk. Tot de vijf schilderijen, waardoor Max Knigge zich liet inspireren, behoren ‘Korenveld met kraaien’, ‘Boomstammen in het gras’ en ‘De sterrennacht’. Sfeer, kleur, het gevoel dat een schilderij oproept, het leven van Van Gogh op het moment dat hij het betreffende werk schilderde, alles is medebepalend voor de muziek.

Bachtrack Stats 2014
Bachtrack, aangemerkt als ’s werelds grootste data base van klassieke muziekgebeurtenissen, heeft zijn ‘Classical Music Statistics 2014’ gepubliceerd. Hier vindt u veel top 10-lijsten m.b.t. uitvoerdende musici, uitgevoerde composities, hedendaagse componisten et cetera. Een aantal van de op de lijstjes voorkomende musici hebben ook enige keren opgetreden in de concertseries van de Stichting Kamermuziek Deventer. Zo vinden we in de lijsten van Bachtrack bij de violisten Janine Jansen (plaats 5), bij de pianisten Jean Yves Thibaudet en bij de strijkkwartetten het Tacácz Kwartet en het Danel Kwartet.
(Zie ook het artikel Bachtrack Stats 2013, januari 2013 verschenen in deze rubriek)
Link naar Bachtrack Stats 2014.

Shifting Identities, the musician as theatral performer
Falk Hübner (*1979) is onder andere musicoloog, componist en theatermaker.
In 2013 promoveerde hij op zijn dissertatie Shifting Identities, the musician as theatral performer. Inmiddels is dit proefschrift omgewerkt tot een mooi boek met een omvang van enige honderden pagina’s.
Falk Hübner schrijft hierin over de veranderende rol van musici, veelal in combinatie met optredens in nieuwe ambiances. Hij vindt dat musici tijdens hun optredens niet alleen hun instrument zouden moeten bespelen, maar -waar mogelijk en gewenst- ook uitstapjes zouden moeten maken naar andere kunstdisciplines. Het kiezen voor andere locaties dan de vertrouwde concertzaal, bijvoorbeeld fabriekshallen, behoort eveneens tot die nieuwe cultuur, evenals het aanboren van nieuwe publieksgroepen. Ook propageert Falk Hübner andere manieren van presentatie en communicatie – via composities en muziekuitvoeringen – in een veranderende (muziek)wereld.
Dit alles doet ons terugdenken aan het gedenkwaardige 360ste concert,
d.d. 11 maart 2014, georganiseerd door de Stichting Kamermuziek Deventer, met een optreden van het muziekgezelschap ‘Abbellimenti Bohémiens’, waarin trombonist Sebastiaan Kemner een belangrijke rol vervulde. Hoewel in onze “vertrouwde concertzaal”, waren in Jan Sandström’s Cantos de la mancha (1994) presentatie en communicatie zeer bijzonder. Het werk werd uitgevoerd in de versie voor trombone en soundtrack. Solist Sebastiaan Kemner trad hierin op als virtuoos trombonist, danser, acteur en stemkunstenaar. Met recht een ‘musician as theatral performer’, met een ‘shifting identity’.
Tijdens de aan het concert voorafgaande inleiding vertelde hij iets over het verhalende element in de compositie en de gebruikte instrumentale technieken, een onderdeel van de presentatie en communicatie van die avond.

Kitchen Music
Tijdens de theaterdiners die aan de concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer voorafgaan, bewijzen de koks van ‘Brasserie van Boode in de Schouwburg’ dat men zich, bij het samenstellen van de menu’s, uitstekend kan laten inspireren door de muziek die later op de avond, tijdens het concert, tot klinken zal worden gebracht. Hun heerlijke en creatieve gerechten zijn zeer aan te bevelen!
Dat ook het keukengerei, waarmee de kok werkt, rechtstreeks tot muziek kan leiden, zult u zelf iedere dag, al kokende, ervaren. We denken daarbij ook aan Ralph Vaughan Williams, die in 1909 zijn ‘March Past of the Kitchen Utensils’ schreef. Maar eveneens aan Bohuslav Martinu en diens in 1927 gecomponeerde
‘La Revue de Cuisine’, met daarin hoofdrollen voor een keukenmolentje, ketel en deksel.
Stephen J. Anderson, componist van vooral filmmuziek, gebruikt keukengerei als kommen, glazen, vorken en een klopper, deksel en rasp op zijn eigen wijze om muziek te maken.
In het eerste deel van de video die hij op YouTube postte, laat hij zien hoeveel elektronica hij daartoe gebruikt.
In het tweede deel van het filmpje toont Anderson hoe hij en zijn assistent de “keukensynyhesizer” gebruiken om er een muziekstuk mee uit te voeren. Zelfs het bakken van een ei integreert hij in de compositie.
Filmpje

3D geprinte elektrische viool
Tijdens concerten van de Stichting Kamermuziek Deventer worden er prachtige violen tot klinken gebracht.
De viool, in zijn huidige vorm, is rond het jaar 1550 in Italië ontstaan, de strijkstok -eveneens in zijn huidige vorm- tussen ongeveer 1770-1780 in Frankrijk.
Maar ook in de wereld van de strijkinstrumenten hebben er sindsdien ontwikkelingen plaatsgevonden.
De kunststof strijkstok is inmiddels een bijna geaccepteerd fenomeen geworden.
Die acceptatie geldt echter nog niet voor de kunststof viool.
In The Strad van november 2014 is een artikel opgenomen over een 3D geprinte elektrische viool.
In het kader van de bovengeschetste ontwikkelingen hierbij het bewuste artikel:El. viool, 3D-print, Strad 11.2014(p. 23)-001.1
(Klikt u hier als u het artikel in een groter formaat wilt lezen.)


Ook John Cage trok geen grenzen tussen geluid en muziek

Tot en met zondag 7 december 2014 kunt u in de Bergkerk te Deventer kennismaken met de binnenversie van ‘Composed Nature’, een interactieve geluidsinstallatie van audiokunstenaar Geert-Jan Hobijn, die dit jaar de Kunst+Techniekprijs van Witteveen+Bos uitgereikt heeft gekregen. De kunstenaar ontving de prijs voor zijn gehele oeuvre, waarin de schoonheid van alledaagse geluiden centraal staat. Hobijn citeert John Cage: ‘Als ik een mooie compositie wil horen zet ik gewoon het raam open’. De bezoeker van de expositie in de Bergkerk kan voor zichzelf aftasten wat de -eventuele- verschillen zijn tussen muziek en geluid, en kan zelf invloed uitoefenen op hetgeen er klinkt.
Artikel De Stentor/Deventer(07.11.2014)
(FJK: Tijdens mijn bezoek aan de ‘ruischende boomen’ in de Bergkerk, verplaatste een kind haar stoel over de hardstenen ondergrond, een schraap-piepend geluid van twee duidelijk gedifferientieerde tonen voortbrengend. De twee toonhoogtes vormden, na elkaar en van laag naar hoog, een zuivere grote terts, één der belangrijkste intervallen in de westerse muziek. Een waarneming om -juist in deze ambiance- over na te denken. Intrigerend.)

De viool en haar vorm in historisch perspectief
Geneticus Daniel H. Chitwood heeft foto’s van 9.000 historische strijkinstrumenten geanalyseerd en komt tot de conclusie dat er wat betreft de vorm vier scholen bestaan. Deze lijnen gaan uit van Maggini, Amati, Stradivarius en Stainer.
De uitgebreide analyse is gepubliceerd op PLOS ONE  (8 oktober 2014).
Stevige kost, maar misschien wilt u er toch van proeven.
Link: PLOS ONE

Het woord ‘muziek’ staat op de 500ste plaats in de ranglijst van de meest gebruikte woorden in de Nederlandse taal.
Uit een verzameling van 300 miljoen Nederlandse woorden (in tekstverbanden) filterden twee onderzoekers de 5000 woorden die het meest voorkomen. Het resulteerde in een 310 pagina’s tellend boek van hun hand, ‘A Frequency Dictionary of Dutch’. Beide auteurs, Carole Tiberius en Tanneke Schoonheim, zijn verbonden aan het Instituut voor Nederlandse Lexicologie in Leiden.
Het onderzoek toont aan dat de vijf meest geschreven woorden (1 t/m 5) ‘de’, ‘en’, ‘in’, ‘van’ en ‘op’ zijn. De laatste woorden binnen de reeks van 5000 zijn (4996 t/m 5000) ‘vermaken’, ‘ontbijten’, ‘überhaupt’, ’telefoneren’ en ‘stenen’.
Nummer 100 in de lijst is het woord ’tussen’.
Nummer 500: ‘muziek’.
Zonder het boek te hebben gelezen is het niet mogelijk deze 500ste plaats voor muziek op zijn merites te beoordelen. Echter, dat één van de eerste levensbehoeften (ontbijten) pas op nummer 4997 staat, geeft de muziekliefhebber wellicht moed.
Zie ook: www.nrcreader.nl/artikel/6447/de-hitlijst-van-de-woorden

Natura artis magistra
Janequin, von Biber, Vivaldi, Rameau, Beethoven, Dvorák, Messiaen en Rautavaara zijn slechts enkele van de vele componisten die zich door vogelzang hebben laten inspireren. De Finse componist Einojuhani Rautavaara (*1928) componeerde in 1972 zijn ‘Cantus Arcticus’, Concerto for Birds and Orchestra’, een werk voor orkest en tape. Rautavaara had vooraf in het noorden van Finland vogelgezang op band (tape) opgenomen, waarna hij de orkestmuziek componeerde. Wonderbaarlijke en ontroerende muziek, met de vogels in een hoofdrol.
In het concertseizoen 2012-2013 van de SKD klonk het ‘Amerikaans Strijkkwartet’ van Antonin Dvorák. In het derde deel hiervan maakt de zwartvleugeltangare zijn opwachting, met een uit diens gezang ontwikkeld thema.
Maar ook in de lichte muziek wordt het vogelgezang niet geschuwd. The Beatles gebruikten merelzang in hun song ‘Blackbird’. Het radioprogramma Vroege Vogels werd hierdoor geïnspireerd en gaat samenwerken met singer-songwriter Ellen ten Damma in een project. Het VARA-programma heeft onlangs een wedstrijd uitgeschreven om de mooiste merelzang uit het land vast te leggen. Tot 15 mei a.s. kan men nog de zang van merels opnemen en insturen. Daaruit wordt de mooist zingende Nederlandse merel gekozen. Ellen ten Damme gaat vervolgens een lied componeren voor deze “kampioen”, waarin zijn zang wordt vereeuwigd.
Artikel de Stentor, 4 mei 2014

Dubbelconcerten in kamermuziekbezettingen
Ernest Chausson voltooide in 1891 zijn Concert voor piano, viool en strijkkwartet in D, opus 2. Piano en viool vormen al een compleet kamermuziekensemble, het strijkkwartet is in deze compositie het “begeleidend” ensemble. Het werk klonk in de series van de SKD voor het laatst tijdens het 341ste concert, op 9 maart 2011, met als uitvoerenden pianist Inon Barnatan, violiste Liza Ferschtman en het Auryn Kwartet.
In 2013 schreef de Griekse, in Nederland werkzame en woonachtige componiste Calliopo Tsoupaki (*1963) een dubbelconcert voor soloviool, solopiano en een ensemble van vier musici met de instrumenten harp, hoorn, basklarinet en cello. De compositie is getiteld ‘Narcissus’, genoemd naar de gelijknamige figuur uit de Griekse mythologie, die voor de componiste de inspiratiebron vormde. De compositie wordt ook wel omschreven als “melodrama in klank en geur”, voor geuren en zes musici. Een belangrijk deel van het werk bestaat namelijk uit een geurcompositie (parfum), samengesteld door de componiste en Tanja Deurloo (Annindriya Perfume Lounge). Tijdens het compositieproces van het werk beïnvloedden de muziekpartituur en de geurcompositie elkaar. De componiste spreekt ook van een geurakkoord, het ‘Narcissus-akkoord’.
Informatie en trailer

‘Hall of Fame’ van Classic FM
Radiostation Classic FM roept elk jaar luisteraars op hun stem uit te brengen op de muziek die zij het mooist vinden. In Engeland stond in 2013 het Tweede Pianoconcert van Rachmaninov op plaats 1. Dit jaar, 2014, wordt die plek ingenomen door ‘The Lark Ascending’ van Ralph Vaughan Williams en staat voornoemde pianoconcert van Rachmaninov op 2. Opvallend is de opmars van orkestmuziek uit videogames: er staan twee soundtracks van games in de top 20, op de plaatsen 7 en 17.
De plaatsen 1 tot en met 30 worden ingenomen door orkestmuziek. Pas op 31 zien wij de eerste kamermuziekcompositie. Die eer valt te beurt aan Beethoven. Op hogere plaatsen in de ranglijst staan al diens Vijfde Pianoconcert (4), Zesde Symfonie (8) en Negende Symfonie (10). Op plaats 31 dus een kamermuziekwerk van Beethoven, en wel diens Veertiende Pianosonate met de bijnaam ‘Mondscheinsonate’.
In het concertseizoen 2014-2015 van de Stichting Kamermuziek Deventer is muziek van Beethoven ook weer rijk vertegenwoordigd. Het extra concert op dinsdag 20 januari 2015, verzorgd door pianist Boris Giltburg, staat zelfs geheel in het teken van Beethoven. Weliswaar wordt bij die gelegenheid de ‘Mondscheinsonate’ niet gespeeld, maar wel diens even bekende pianosonates ‘Pathétique’ en ‘Waldstein’, evenals de Pianosonate op. 111 en de 32 Variaties in c (WoO 80).
Zie ook: www.halloffame.classicfm.com/2014

Het strijkkwartet en muziek-neuro-technologie
Dinsdag 11 februari 2014 was het Prazak Kwartet te gast tijdens het 359ste concert van de Stichting Kamermuziek Deventer. Zij speelden bij die gelegenheid o.a. de ‘Lyrische Suite’ van Alban Berg. Na bijna 90 jaar nog steeds een moderne en fris klinkende partituur. Tevens een bijzondere partituur, door de toepassing van namen/lettersymboliek (melodie en harmonie) en getallensymboliek (structuur).
Heden ten dage is er eveneens op moderne en bijzondere wijze een partituur voor strijkkwartet tot stand gekomen. In Engeland doet professor Eduardo Miranda geavanceerd technisch onderzoek naar de hersenen en de verwerking van muziek, muziek-neuro-technologie genaamd. Eerst worden er aan een proefpersoon specifieke visuele signalen getoond. Elektrodes meten de hersenactiviteit en die wordt omgezet in noten. Vervolgens voert een musicus die uit. Er is inmiddels door vier breinen gewerkt aan een “breincompositie” voor strijkkwartet.
Zie ook www.bbc.co.uk/news/technology-26089075 (inclusief een verhelderend filmpje).

Bachtrack Stats 2013
Op 6 januari 2014 publiceerde Bachtrack.com voor de vierde achtereenvolgende keer een jaaroverzicht met de drukstbezette orkesten en dirigenten, de meest uitgevoerde componisten en aanverwante gegevens. Bachtrack baseerde zich bij het samenstellen van de cijfers op 15.091 concerten, 4.510 opera’s en 2.596 balletuitvoeringen. Repertoire uit de “grote zaal”, maar ook interessant voor de liefhebber van de “kleine zaal”, de kamermuziek.
bachtrack.com

Reconstructie van Leonardo da Vinci’s ‘viola organista’
De viola organiste is een combinatie van strijk- en toetsinstrument. Het werd in de 15de eeuw ontworpen door Leonardo da Vinci. De Poolse pianist Slavomir Zubrzycki heeft het muziekinstrument, naar de originele bouwtekeningen van da Vinci, gereconstrueerd. Het wordt bespeeld via een klavier en de klanken komen tot stand door vier draaiende houten wielen die -als bij een draailier- langs de snaren “strijken”. De wielen worden aangedreven met behulp van een pedaal.
Zubrzycky heeft drie jaren gewerkt aan het muziekinstrument.

Op 18 oktober j.l gaf hij zijn eerste concert op deze viola organista:

 

The piano and the flightsimulator
Een bijzondere rol voor pianist en piloot Ralph van Raat en diens vleugel!
Op zaterdag 9 november 2013 vindt in ‘s-Hertogenbosch de première plaats van The piano and the flightsimulator, gecomponeerd door Florian Maier. Het werk is een combinatie van compositie, performance en visual music.
Ralph van Raat zit achter zijn vleugel en bedient tegelijkertijd een vluchtsimulator. Het publiek kijkt met hem mee op drie grote schermen.
NRC, 5 november 2013: “Op het podium ziet Van Raat’s vleugel eruit als een cockpit. Daaromheen wordt op grote schermen zijn blik op de wereld van bovenaf geprojecteerd. Van Raat voert dezelfde handelingen uit als wanneer hij op vliegveld Lelystad in zijn Cessna stapt, te beginnen met het hardop afwerken van een checklist. Alleen zet hij geen schakelaars om, maar drukt hij op pianotoetsen. Toch is The piano and the flightsimulator echt muziek geworden.” (Einde citaat.)
Wilt u het gehele NRC-artikel lezen? Klik hier.
Voor meer informatie over de uitvoering in het kader van Novembermusic:
zie www.novembermusic.net


Divine 9
In de kamermuziek neemt de piano een voorname plaats in, niet in het minst als solo-instrument.
Voor klavierinstrumenten als piano, clavecimbel en orgel zijn er in de loop der eeuwen bij het stemmen verschillende uitgangspunten gehanteerd, zowel met betrekking tot de hoogte van de stem-a als de verdeling van het octaaf in twaalf halve toonsafstanden.
Een nieuwe loot aan die stam is ontwikkeld door Gert Kramer. Het gaat om een stemformule die  ‘Divine 9’ is genoemd. Hierbij is sprake van een andere uitgangstoonhoogte, maar ook van andere onderlinge verhoudingen.
Het systeem is -in het korte bestek van dit nieuwsbericht- helaas te ingewikkeld om te beschrijven. Is uw nieuwsgierigheid echter gewekt en wilt u meer weten over dit interessante experiment, dan kunt u zich via de volgende bronnen verder informeren:
– de Volkskrant (een uitgebreid artikel in de editie van vrijdag 1 november 2013 / V11)
– Google op ‘Divine 9 Music’, daar vindt u meerdere filmpjes, met veel klinkende (en vergelijkende) voorbeelden.
Als u doorklikt ziet u nog meer YouTube-filmpjes over dit onderwerp.
Alle zeer de moeite van het lezen en bekijken waard.
En wellicht zijn er componisten die in de toekomst voor piano’s met deze stemming willen gaan schrijven, vanuit het speciale karakter van Divine 9.

 

26 september 2013 / Het pianoklavier als typemachine: een onderzoek
Onderzoekers van het Max Planck Instituut in Saarbrücken hebben een pianoklavier de functie van een typemachine gegeven. Aanleiding daartoe is het feit dat pianisten sneller spelen dan typisten typen. In het kader van het onderzoek wilden de onderzoekers eerst weten hoe vaak bepaalde noten, intervallen en akkoorden in pianomuziek voorkomen. Daarop baseerden zij een systeem waarbij via pianotoetsen teksten kunnen worden getypt. Tijdens de eerste proef speelde de pianist een aantal zinnen met een snelheid van 80 woorden per minuut, ongeveer de snelheid van een ervaren typist.

De koppeling pianoklavier-typemachine levert een aardig neveneffect op. Bij het typen van een sms-je hoor je een melodietje en een boek klinkt als een omvangrijke “symfonie”. Mooie, vertrouwde klanken zijn uiteraard niet het uitgangspunt – als fenomeen is het echter wel degelijk boeiend. Het levert  “een soort” 20ste eeuwse muziektaal op. Sommige korte berichtjes (Twitter, Facebook) wekken meerdere keren associaties op met atonaal-aforistische composities van Anton Webern.

Er zal nog verder worden gewerkt aan de ontwikkeling van het systeem.

Zie ook http://pianotext.mpi-inf.mpg.de

 

15 september 2013 | DJ en VJ in de modern-klassieke muziek.
In het repertoire voor klassieke kamermuziekensembles (Kronos Kwartet!) en symfonieorkesten wordt steeds vaker plaats ingeruimd voor de medewerking van DJ’s en VJ’s. Soms gaat het om latere toevoegingen in de uitvoeringspraktijk, soms gaat het om tijdens het compositieproces in de partituur opgenomen partijen en/of visuals.

Zondag 15 september 2013 ging in Schipluiden (bij Delft) het vioolconcert Through the Veil of Order van de Nederlandse architect/componist Ron van Leeuwen in première. Het concert is geschreven voor soloviool, symfonieorkest en DJ. Er zijn invloeden van diverse muziekstijlen aan te wijzen, zoals klassieke muziek, pop, jazz, ballroom en techno. Ron van Leeuwen ziet het zelf als een combinatie van de klassieke stijl met hedendaagse invloeden uit de wereld van de digitale muziek. Traditionele instrumenten als strijkers, blazers en pauken spelen samen met digitale samples als kicks, snares, crashes en rides.

De componist zegt hierover: ‘Ik wil een brug slaan tussen klassieke muziek en moderne muziek als dance, techno en house. Daarom zie je in mijn partituur een balk staan: DJ. Die vult de klassieke sound van strijkers, blazers en pauken aan met speciale geluiden. Dat kan een base drum zijn, maar ook een tikje tegen een kristallen glas.’

Op de vraag hoe de architect Ron van Leeuwen de componist Ron van Leeuwen kan bijstaan luidt het antwoord: ‘Jarenlang ontwerpen als architect heeft me geleerd hoe ik op verschillende schaalniveaus tegelijk kan werken. Ook bij muziek. Mijn vioolconcert Through the Veil of Order, naar een uitspraak van de schrijver Novalis: “In een kunstwerk schemert chaos door de sluier van orde.” Dat is precies zoals ik kunst en architectuur ervaar.
Er móet orde zijn. In symmetrie. In een toonsoort. In mijn vioolconcert kies ik voor een hoofdthema in a-mineur met herkenbare, telkens terugkerende melodieën. Dat is de ordening. Tussendoor is er de “chaos”, een mix van variaties, modulaties en stemmingswisselingen die het stuk verrassend, interessant en prikkelend moeten maken. Zo is het ook in de architectuur. Te veel orde is saai.’